1 O Zot, çfarë optimizmi po përhap kryeministri Hristijan Mickoski pasi është takuar me presidentin francez Emanuel Makron, në margjinat e Samitit të Komunitetit Politik Evropian në Budapest. I njëjti Makron që na mashtroi fillimisht, pastaj, pasi ndryshuam emrin e shtetit sipas Marrëveshjes së Prespës, në vend që të përmbushte atë që premtoi, fillimin e negociatave me BE-në, shpiku një metodologji të re për qasjen ndaj BE-së në vitin 2019 dhe hapi rrugën për veton bullgare. Pastaj, më vonë, na goditi sërish me propozimin francez të vitit 2022 për përfshirjen e bullgarëve në Kushtetutë, jo si kusht për hyrje në BE, por vetëm për fillimin e negociatave. Mos vdis gomar deri të mbijë bari i gjelbër. Siç do të thoshte Mickoski, më optimist se kurrë: “Do të vazhdojmë të luftojmë për Maqedoninë në javët, muajt dhe vitet që vijnë.”

Çfarë është optimiste këtu? Vetë takimi me Makron? Një takim në margjina. Optimizëm në margjina.

E çfarë të mbetet tjetër, përveçse të përhapim optimizëm, kur jemi në margjinat e ngjarjes kryesore.

2 Gjithsesi. Burokratët evropianë do të vazhdojnë të recitojnë vargun e mësuar për zgjerimin e BE-së, që këtu tashmë është bërë tepër i mërzitshëm për t’u dëgjuar. Njëra prej tyre është edhe komisionerja e ardhshme për zgjerim, sllovenja Marta Kos, e cila në Parlamentin Evropian përsëriti: “presim që vendi kandidat, Maqedonia e Veriut, të ndryshojë Kushtetutën”. Ajo kujtoi gjithashtu se “kur flas për bilaterializimin e mosmarrëveshjeve të mundshme ndërmjet vendeve anëtare dhe vendeve kandidate, interesi i vendeve anëtare sigurisht që është i pari”. Pra, Bashkimi Evropian gjithmonë do të jetë në anën e anëtarëve dhe jo në anën e drejtësisë. Hidhi një grusht pluhur kritereve të Kopenhagës.

Ditën tjetër, pasi Mickoski deklaroi se “me çdo takim po luftojmë gjithnjë e më shumë për argumentet tona dhe për të vërtetën ashtu siç është”, Pallati Elize dërgoi një deklaratë nga takimi me Makron se Franca do të mbështesë rrugën eurointegruese të Maqedonisë së Veriut “në përputhje me detyrimet e saj ndërkombëtare”.

Dhe tani, çfarë bëjmë? Ja, qeveria e mëparshme gaboi. Morën një detyrim që qytetarët maqedonas nuk mund ta përmbushin. Dhe – çfarë bëjmë tani?

A është kaq e vështirë për Mickoskin dhe Venko Filipçen që të përcaktojnë për çfarë mund të bien dakord, e pastaj së bashku të ofrojnë një zgjidhje?

Së pari: Cili është interesi ynë kryesor shtetëror? Të hyjmë në BE. A jemi dakord për këtë? Po. Atëherë, le të vazhdojmë më tej.

Së dyti: A jemi dakord të përfshijmë edhe bullgarët në Kushtetutë, si popull themelues, edhe pse ata nuk kanë merita në luftën për shtetësinë maqedonase? Përkundrazi, shteti i tyre amë, Bullgaria, ka qenë dhe ende është armik i shtetit maqedonas. Por, mirë. Do t’i shkruajmë edhe ata në Preambulë. Kush ka dashur, ka hyrë në Kushtetutën maqedonase, prandaj le të hyjnë edhe bullgarët.

Së treti: A jemi dakord që më nuk do t’i durojmë fyerjet dhe shantazhet nga Bullgaria, të mbështetura nga Bashkimi Evropian, dhe që përfshirja e bullgarëve në Kushtetutë do të jetë poshtërimi i fundit që do të pranonim në emër të së ardhmes në BE? Besoj se për këtë do të bien dakord gjithashtu.

E pastaj, uluni përsëri së bashku dhe na tregoni për çfarë jeni dakord. Në Kuvend, në një takim liderësh në Klubin e Deputetëve, në ndonjë kafene… Nuk ka rëndësi. Shkruani një letër, deklarata, rezoluta, shkoni atje, dorëzojeni letrën te të gjitha 27 vendet e BE-së, mbani konferenca për shtyp, jepni deklarata, njoftime… Bëni çfarë të doni. E rëndësishme është që të jeni dakord. Dhe ne, qytetarët, do të dimë ku qëndrojmë.

Kjo betejë nuk zhvillohet vetvetiu. Nuk mund të ecë vendi përpara nëse liderët e partive shohin njëri-tjetrin si armiq. Jo se ata e urrejnë njëri-tjetrin. Por ky është stili i tyre i komunikimit. Sa më shumë të shtiren kundër njëri-tjetrit, aq më shumë na mashtrojnë duke pretenduar se kujdesen për shtetin. Dhe kështu ka qenë për 33 vjet.

Jemi në dekadën e tretë të shekullit XXI, dhe ne ende merremi me tradhtarë dhe patriotë në politikë, si të ishim në fund të shekullit XIX. Budallallëqe të rënda.

Për gjithçka tjetër, nëse doni, nxirrni sytë e njëri-tjetrit. Por për BE-në, nëse tashmë kemi rënë dakord që ky është interesi ynë më i lartë shtetëror, kapuni dorë për dore dhe shkoni së bashku në Bruksel. Tek Ursula, tek Marta, le t’ua përcjellin ato mesazhin. U thoni: Ja, kemi arritur një konsensus. Do t’i fusim bullgarët në Kushtetutë, por ju na shpëtoni nga Bullgaria. Kërkojmë garanci që Bullgaria do të ndalojë së na trajtuari keq mbi baza kombëtare gjatë procesit të negociatave. Thoni që nuk mund të jepni garanci? Askush nuk mund të japë garanci? Kështu duket, por kur ka vullnet politik, gjendet edhe një rrugë.

Mirë ama, kemi një kornizë negociatash. Hajde, aman. Si të ishin Dhjetë Urdhëresat që Zoti ia dha Moisiut mbi dy pllaka guri ku shkruhet: “Korniza e Negociatave” dhe “Protokolli për fillimin e negociatave”. Bujar Osmani ka gdhendur diçka në gur dhe kjo do të mbetet përjetësisht – amin.

Kushtetuta mund të ndryshohet nëse duhet edhe 100 herë, emri i shtetit mund të ndryshohet, por korniza negociuese – kurrë.

3 Në momentin që do të vendosin të na pranojnë në BE, do të fillojnë të kërkojnë edhe zgjidhje për mënyrën se si të na pranojnë. Ashtu siç gjetën zgjidhje për Bullgarinë dhe Rumaninë në 2007, siç gjetën zgjidhje për Kroacinë në 2013 dhe siç gjetën zgjidhje për dhjetë vendet e bllokut lindor, përfshirë Slloveninë, në 2004. U morën me këtë çështje. Dëshironin t’i pranonin, vendosën t’i pranonin. Të gjithë ata ishin më pak problematikë se ne, apo jo? Kriteret e Kopenhagës lulëzonin gjithandej. Ja ku janë tani, duke u kalbur. Me Trumpin përtej Atlantikut dhe me të gjithë “trumpët” e vegjël që po ringjallin fashizmin në të djathtën ekstreme në të gjitha vendet evropiane, do të lulëzojnë edhe më shumë.

Jo, pra. Të mos mashtrohemi. Bashkimi Evropian, ashtu siç është tani, nuk ka marrë vendim për të pranuar Ballkanin Perëndimor. Ursula fon der Lajen mund të vijë edhe 100 herë të tjera në Shkup për të na thënë se “Evropa nuk është e plotë pa Ballkanin Perëndimor” – kot e ka. Ka kohë që e kemi marrë seriozisht këtë. Thjesht, nuk duan të merren me ne. Në të vërtetë, na vendosin në rendin e ditës, na thërrasin ndonjëherë të bëjmë një xhiro, të përzihemi me ta në korridore, në margjina, madje edhe na organizojnë tavolina të rrumbullakëta. Aq sa për t’u dhënë punë disa burokratëve që të justifikojnë rrogat e larta që marrin.

Na përbuzin. Për ta, jemi një racë e ulët. Disa ballkanas të cilët meritojnë të trajtohen keq në kufi. Që nuk e meritojnë as roaming falas, dhe as të lëvizin lirshëm, dhe nëse është e mundur, të flasin edhe më pak në telefon.

Kjo është e gjitha. Prandaj, në vend që të shqetësohemi për BE-në, le të fillojmë njëherë e mirë të kujdesemi për veten tonë. Çfarë janë këto “javë, muaj, vite” që përmend Mickoski dhe na jep shpresë me diçka që atij i duket si optimiste.

Ne, që kemi mbetur këtu, duhet të jetojmë. Jo të shpresojmë.