1 Vallë, a na mbetet vetëm të qeshim? Ndoshta kështu përpijmë më lehtë lajmin se kryetarja e Komisionit Antikorrupsion është nën hetim për… korrupsion. Kryetarja e Komisionit Shtetëror për Parandalimin e Korrupsionit (KSHPK), Tatjana Dimitrovska, dyshohet se ka dhënë informata për një hetim një personi që është akuzuar pikërisht për korrupsion. I ka dërguar mesazhe në Viber dhe WhatsApp. Kryetarja e cila ishte përzgjedhur me nota të larta nga partitë në Kuvend me arsyetimin se “ka përvojë të madhe në luftën kundër korrupsionit dhe konfliktit të interesit dhe ka vizion të qartë për punën e KSHPK-së”.

E atëherë, a nuk na mbetet veç të qeshim? Është për të ardhur keq të zhgënjehemi tani që kemi marrë “Katica nr. 2”. Antikorrupsionarja e parë nën hetim për korrupsion. E njëjta si rasti me prokuroren speciale Katica Janeva, e cila gjoja luftonte korrupsionin, por përfundoi në burg pikërisht për korrupsion. Katicës të akuzuarit i dhuronin mobilie dhe çanta, kurse Tatjana u dërgonte mesazhe në telefon për procedurat kundër tyre. Antikorrupsionarja me përvojë, jo vetëm që ka kryer vepër penale, ka zbuluar sekrete zyrtare, por ka lënë edhe gjurmë. Që ta kapin më lehtë. Ndoshta andaj kërkoi dhe mori pasaportë diplomatike sapo u bë kryetare. Mund të ketë menduar se bashkë me pasaportën vjen edhe imuniteti diplomatik.

Katica të paktën qëndroi disa vjet në detyrë, në kohë të vështira, dhe ngriti dhjetëra aktakuza ndaj funksionarëve të lartë, para se ta fusnin në burg pikërisht ata që ajo i ndiqte. Kurse Tatjana, vetëm pas tre muajsh në funksion, filloi të spiunonte për të akuzuar. Ka zbuluar sekrete zyrtare më gjatë se që ka qenë në detyrë.

2 Dhe vetëm një javë më parë çuditeshim se si Komisioni Antikorrupsion nuk kishte punë – dhe papritmas gjeti. I ra ndër mend të kontrollojë tekstet e ligjeve. Dhe rekomandoi ndryshimin e Ligjit për prokurimet publike, sepse sipas tyre ai lejonte shumë informata konfidenciale që rrezikojnë privatësinë e pjesëmarrësve në tenderët shtetërorë. Jepeshin shumë informata publike. Nuk ka pse të tregohet kaq në detaje qytetarëve se si shteti i shpenzon paratë.

Imagjinoni, këtë e propozuan antikorrupsionarët. Ata që duhet të kapin korrupsionin. Por, përkundër absurditetit, mendova: ndoshta e bëjnë për të mirën tonë. Që të mos shqetësohemi se si i shpenzojnë paratë tona. Sepse, sa më shumë dimë, aq më shumë shqetësohemi.

Nuk është kjo diçka e re. Në vitin 2018, në portalin Sakamdakazham.mk publikuam një seri artikujsh ku zbuluam se antikorrupsionarët e zgjedhur në vitin 2015 merrnin para për udhëtime me urdhër të rremë, paguanin për taksi pa shkuar fare në punë dhe merrnin me qira banesa për 100 euro por deklaronin 350 euro. Me muaj të tërë debatonin nëse duhet të japin dorëheqje. Ishte i njëjti komision ku kryetari Goran Milenkov, kur gazetarët i kërkuan pasurinë e Nikolla Gruevskit, tha: “Ju lus më së përzemërti ta mbyllim këtë çështje përgjithmonë, amin.”

E vetmja gjë e re është se këta antikorrupsionarë sapo u emëruan kërkuan pasaporta diplomatike. Sepse udhëtojnë shumë për trajnime jashtë vendit dhe nuk duan të presin nëpër radhë në aeroporte.

Dhe kështu, Katica mbeti pa kolltukun. Tatjana – pa pasaportën diplomatike. Trajnimet për luftë kundër korrupsionit do të presin.

3 Edhe Kuvendi më në fund filloi të punojë. Kryetari Afrim Gashi shpalli konkurs për një logo të re të Kuvendit, që do të “modernizojë identitetin vizual të institucionit”. Logoja duhet të jetë në tre gjuhë dhe të pasqyrojë “vlerat kombëtare, misionin dhe vizionin e institucionit”.

Për logon, besoj që artistët nuk do të kenë dilemë – një rampë e stilizuar nga pikat e pagesës në autostradë është identiteti më i përshtatshëm vizual i institucionit, sepse shpenzimet e udhëtimit janë padyshim misioni dhe vizioni i tyre.

Nuk më bëhej e qartë pse logoja, përveç në maqedonisht dhe shqip, duhet të jetë edhe në anglisht. Por ndoshta ne të vdekshmit e zakonshëm nuk e kuptojmë që Kuvendi ynë merr vendime me rëndësi botërore, dhe është më lehtë të na kuptojnë edhe ata që flasin anglisht. Ose është më praktike. Fëmijët që po emigrojnë jashtë do të mund të ndjekin më lehtë arritjet e deputetëve tanë. Se ku do të shkojmë, do të fillojnë të harrojnë gjuhët amtare.

Po flasim për një Kuvend ku deputetët i dhanë vetes tre javë pushim pas tragjedisë në Koçan, ku humbën jetën 62 persona, që të mos vihen në “rrezik” për të grindur. Dhe kryetari Afrim Gashi nuk thirri as seancë përkujtimore, sepse, nëse do ta thërriste për Koçanin, do të zemëroheshin pse nuk kishte thirrur edhe për tragjeditë e mëparshme në spitalin modular në Tetovë apo në aksidentet në Llaskarcë dhe në Bullgari.

Ka një thënie: “Fshati digjet, plaka krihet.” Në përputhje me modernizimin e identitetit të institucionit, kjo thënie tani tingëllon: “Koçani digjet, Kuvendi krihet.”

4 Ministri i Kulturës dhe Turizmit, Zoran Llutkov, në një intervistë për TV Telma propozoi ndryshimin e ligjit që do të lejojë sektorin privat të bëjë biznes me trashëgiminë kulturore.

“Sipas tij, përmes partneritetit publik-privat mund të realizohet kjo ide. Gjithë bota është hapur në këtë mënyrë, vetëm ne kemi mbetur ta mbrojmë dhe ta mbyllim trashëgiminë kulturore.”

Do të ishte bukur, për shembull, që një pronari lokali t’i jepet hapësira përreth Aquaduktit të Shkupit, që po rinovohet me fonde të ambasadës amerikane. Disa tavolina si “mobilje urbane”, do të mbyllen me xhama për të mos u ftohur duhanpirësit. Pastaj do të ngrohet, edhe më shumë tavolina jashtë. Po Heraklea? Imagjinoni krenarinë e banorëve të Manastirit kur parkojnë mbi mozaik pranë kafenesë. Shkupjanët me porshe nga Debar Maalo do të u çojnë ujë. Dhe pallatet në Stobi? Ato kërkojnë restorante luksoze me kupola qelqi sipër – turistët do të ndihen si mbretër. Skupi? Qëndron bosh, i përshtatshëm për një disko verore. Në Kalanë e Vinicës do të ndërtohet një hotel me tarracë panoramike – aq i bukur sa as shtipjanët s’mund të konkurrojnë me qendrën SPA të Isarit.

Tingëllon ideal propozimi i ministrit. Fatkeqësisht, është vetëm një tjetër ide nga seria “Ne jemi Suedi”. Pa asnjë kontakt me realitetin.

Në realitet, Çarshia e Vjetër e Shkupit është gjithë trashëgimi kulturore. Çfarë pamje ka? Para një muaji Komuna e Çairit ndërtoi një mbulesë prej xhami për të cilën Qendra për Konservim tha se është ndërtim pa leje dhe duhet të rrënohet. Çfarë mendoni? Do të rrënohet? Kush do ta rrënojë?

Shirok Sokaku i Bitolës është rrugë ambientale dhe trashëgimi kulturore – me gjithë najllonet e pronarëve të kafeneve.

Për Ohrin, as që ia vlen të flasim. I gjithë qyteti është trashëgimi e mbrojtur nga UNESCO. A banorët e Ohrit asesi nuk po shpëtojnë dot nga UNESCO.

Në Shkup, në rrugën kryesore, sheshin dhe shëtitoren e Vardarit, as shteti, as Qyteti, as Komuna Qendër nuk mund ta ndalojnë uzurpimin e hapësirave publike. Do të duhej të zhvendosen monumentet për të bërë vend për tavolina kafeneje, sepse ato janë ngjitur me piedestalët. Çento u pështyn në kafe.

Shteti nuk kontrolloi një barakë në Koçan që funksiononte si disko dhe ku humbën jetën 62 të rinj – sepse të gjithë kishin nënshkruar se ishte e sigurt dhe sipas standardeve. Dhe tani do të kontrollojë biznese që merren me trashëgiminë kulturore?

Derisa të jemi kështu – siç jemi – si institucione, si politikanë dhe si biznesmenë, më mirë është që trashëgimia kulturore të mbetet e fshehur, por e qasshme, sesa gjithë shteti të kthehet në një kafene prej najlloni.