Neuromielitis optika spektër i çregullimeve (NMOSD ang. Neuromyelitis opctica spectrum of disorders)
Neuromielitis optika spektër i çregullimeve paraqet një semundje te rallë, kronike dhe të rëndë autoimune të sistemit nervor qëndror e cila fillimisht e dëmton nervin/at optik, palcën kurizore dhe trurin, duke shkaktuar verbim, dobësi muskulore dhe paralizë.
Kjo sëmundje paraqitet 9 herë më shpesh tek gratë se sa tek burat. Më së shpeshi paraqitet tek personat në moshën prej 30 deri në 40 vjet, por mund të dijagnostifikohet edhe ne moshën e mesme si dhe tek persona më te moshuar (mbi 50 vjet), e gjithashtu edhe tek fëmijët. Prevalenca e NMOSDndryshon nga 0,5-10 në 100.000 persona, përshembull në Europë kjo sëmundje afekton më shumë se 10.000 persona, në SHBA 15.000 persona e qindra mijë njerëz të tjerë nëpër botë. Tek ne, për shkak të mungesës të regjistrit të pacientëve, trendi i paraqitjes së rasteve të reja është i panjofshëm, por besohet që në Maqedoni ka reth 20 pacienta me këtë lloj sëmundje.
Para se të zbulohen kriteret specifike per dijagnostifikim, pacientet shpesh herë kanë qenë gabimisht te dijagnostifikuar, gjë që ka kontribuar drejt mjekimit të gabueshëm dhe progredimit te invaliditetit.
Njerëzit me NMOSD përjetojnë relapse të rënda dhe të paparashikueshme të cilat drejtperdrejt shkaktojnë dëmtim neurologjik kumulativ, të përhershëm dhe invaliditet. Në disa raste, relapsi mund te rezulton dhe me vdekje. Më së shpeshti simptomet janë verbim, invaliditet, dhimbje, ndjenjë lodhsie dhe inkontinencë, të cilat kontribuojnë drejt zvogëlimit te kualitetit jetësor të pacientëve. Si rezultat i relapseve të shpeshta dhe serioze, shumica e pacientëve përjetojnë invaliditet të përhershëm, përshembull për 5 vite, 50% të pacientëve me NMOSD do të kenë nevojë per karrocë për invalidë, kurse 62% të pacientëve do të jenë te verbër.
Arsyeja e saktë për paraqitjen e kësaj sëmundje ështe ende e panjohur, por besohet që interleukin 6 luan rol kyq në patogjenezën e sëmundjes. Nivelet të interleukin 6 janë dukshëm më të larta tek pacientët me sëmundje aktive, në krahasim me pacientët me sklerozë multiple dhe sëmundje të tjera neurologjike jo-inflamatore. Interleukin 6 është protein në trupin tonë i përbërë nga shumë qeliza imunologjike dhe ka për detyrë të jep sinjal i cili do ta indukojë kaskadën inflamatore, duke shkaktuar dëmtim neurologjik dhe invaliditet. Përveq kësaj, interleukin 6 e zmadhon permeabilitetin e barierës hemato-encefalike dhe lejon depërtimin e antirupave akvapurin 4 dhe qelizat pro-inflamatore në sistemin nervor qëndror.
NMOSD më së shpeshti është e asocuar me praninë e auto-antitrupave patologjik, të ashtuquajtur akvapurin 4, të cilët dëmtojnë një set specifik të qelizave të quajtura astrocite duke rezultuar me paraqitjen e lezioneve inflamatore të nervit ose nervave optik/e, palcës kurizore dhe turit. Antitrupat akvapurin 4 zbulohen ne serumin e gjakut tek përafërsisht dy të tretat e pacientëve, dhe paraqet kriterium specifik për dijagnostifikimin e NMOSD
Edhepse shumica e rasteve të NMOSD mund të jenë të vërtetuara nëpëmjet testeve per dijagnostifikim, njerëzit që jetojnë me këtë gjendje shpesh herë janë gabimisht të dijagnosfirikuar me sklerozë multiple. Kjo dukuri paraqitet si rezultat i ngjashmërise së madhe te karakteristikave klinike tek të dy sëmundjet, duke përfshirë edhe faktin e prevalencës më të madhe tek gratë, simptome te ngjashme dhe fakti që të dy gjendjet janë te karakterizuara me paraqitjen e relapseve.
Praktika momentale në tretmanin e NMOSD përfshin përdorimin e ilaçeve imunosupresive me qëllim që te prevenohet paraqitja e relapseve, mirëpo ky tretman nuk është i mjaftueshëm. Të dhënat e fundit të hulumtimeve klinike janë mjaft premtuese dhe inkurajuese, pasi që ilaçet ereja në kontinuitet tregojnë efikasitet në parandalimin e relapseve dhe pritet që ta zvogëlojnë dhe ratën e mortalitetit.
Mundësia per testim rutinor të antitrupave akvapurin 4, ndjekja e udhëzimeve bashkëkohore për dijagnostifikim dhe tretman me ilaçe të reja për këtë sëmundje të rëndë neurologjike do të kontribuojnë për anvancimin e mbrojtjes shëndetsore të pacientëve me NMOSD dhe përmirsim të kualitetit të tyre jetësor.
