Sëmundja e Buerger/Buerger disease

ICD – 10: I 73.1

Prevalenca: 1-5/10.000

Sëmundja e Burger është një sëmundje e rrallë e arterieve dhe venave të krahëve dhe këmbëve. Në sëmundjen e Burger, enët e gjakut fryhen dhe mund të bllokohen nga një mpiksje gjaku. Kjo, nga ana tjetër, mund të dëmtojë ose shkatërrojë indet e lëkurës dhe mund të shkaktojë infeksion dhe gangrenë. Sëmundja Burger zakonisht ndodh në duar dhe këmbë dhe mund të përhapet për të prekur zona më të mëdha të duarve dhe këmbëve.

Sëmundja Burger u përshkrua për herë të parë nga kirurgu gjerman Felix von Winivarter në 1879. Por në vitin 1908 sëmundja mori përshkrimin e saj të parë patologjik të saktë nga internisti amerikan Leo Buerger në Spitalin Mount Sinai në Nju Jork. Burger e quajti atë “gangrenë spontane” pasi studioi amputimet e 11 pacientëve. Në 1924, Dr Burger publikoi një monografi mbi sëmundjen bazuar në testet e kryera në 500 pacientë. Sëmundja e Burger prek një pjesë të vogël të pacientëve me çrregullime të qarkullimit të gjakut (rreth 3%), por është e vështirë për mjekët dhe kirurgët vaskular ta diagnostikojnë dhe trajtojnë. Pacientët janë meshkuj të moshës 25-45 vjeç të cilët e përdorin shumë duhanin, ndërsa sëmundja është shumë e rrallë te gratë. Më shpesh haset në Indi, Koreja dhe Japoni. Në Evropën Perëndimore, me përjashtim të Mesdheut, shihet mjaft rrallë. Pothuajse të gjithë të diagnostikuarit me sëmundjen Burger pinë cigare ose përdorin forma të tjera të duhanit, të tilla si përtypja e duhanit. Heqja dorë nga të gjitha format e duhanit është mënyra e vetme për të ndaluar sëmundjen. Për ata që nuk ndalen, amputimi i gjithë ose e një pjese të gjymtyrëve mund të jetë përfundimisht i nevojshëm.

Simptomet:

Sëmundja mund të jetë akute ose kronike. Nëse sëmundja është e papritur, amputimi i këmbëve për një kohë të shkurtër mund të jetë i pashmangshëm. Rreth 20-30% e njerëzve humbin njërën këmbë në 5 vitet e para. Për shkak të ndryshimeve vaskulare, shfaqen çrregullime të qarkullimit të gjakut, veçanërisht në këmbë dhe duar, të cilat mund të çojnë në simptomat e mëposhtme: këmbë të ftohta / duar të ftohta; ndjesi shpimi gjilpërash në këmbë; fillimisht → klaudikim intermitent (dhimbje në këmbë gjatë ecjes); më vonë → dhimbje në këmbë gjatë pushimit; mpirje (parestezi); ënjtje (edem); ndryshime karakteristike të gjymtyrëve – gishta blu (cianozë); ulceracion i mundshëm (qelb); prishja e indeve.

Shkaqet:

Shkaku i sëmundjes është i panjohur, megjithëse pirja e duhanit dihet se është faktori kryesor i rrezikut. Mekanizmi mund të përfshijë një reaksion i mbindjeshmërisë së vonë ose angit toksik. Sipas një teorie tjetër, sëmundja Burger mund të jetë një sëmundje autoimune e shkaktuar nga një reagim qelizor i mbindjeshmërisë ndaj kolagjenit të tipit I dhe III që gjendet në enët e gjakut. Studimet klinike kanë treguar se kur një pacient abstenon nga pirja e duhanit, sëmundja përmirësohet ndjeshëm. Përndryshe, bëhet më keq. Disa shkencëtarë pohojnë se mund të jetë një alergji ndaj përbërësve të tymit të duhanit. Sa i përket antitrupave për zhvillimin e sëmundjes, nikotina çon në ngushtimin e tepërt të venave. Kështu, qarkullimi i gjakut bëhet një faktor i rëndësishëm patologjik.

Diagnoza:

Nuk ka asnjë test laboratorik specifik që mund të diagnostikojë sëmundjen Burger. Është e çuditshme që, edhe në fazat akute, proteina C-reaktive dhe shkalla e sedimentimit të eritrociteve janë normale. Për të përjashtuar sëmundjet e tjera vaskulare, kryhen një sërë testesh, të tilla si testet e funksionit të mëlçisë, testet e glukozës në gjak, shkalla e sedimentimit të eritrociteve dhe testet e antitrupave antinuklearë.
Mënyra e vetme e besueshme për të diagnostikuar sëmundjen Burger është një ekzaminim histologjik, dmth marrja e mostrave dhe ekzaminimi i indeve. Kur merret parasysh informacioni për prijën e duhanit, gjinia, mosha dhe pasqyra klinike, dhe kur kryeni arteriografi dhe ultratinguj Doppler, diagnoza është shumë e lehtë dhe e thjeshtë.

Faktorët e rrezikut:

Pirja e duhanit rrit ndjeshëm rrezikun e zhvillimit të sëmundjes së Burger. Duhanpirësit kanë më shumë gjasa të zhvillojnë sëmundjen e Burger, megjithëse mund të ndodhë edhe tek njerëzit që përdorin çdo formë të duhanit, përfshirë purot dhe duhanin përtypës.

Ende nuk është e qartë se si përdorimi i duhanit rrit rrezikun e sëmundjes, por pothuajse të gjithë të diagnostikuarit me sëmundjen Burger konsumojnë duhan. Supozohet se kimikatet në duhan mund të irritojnë indet e enëve të gjakut, duke i shkaktuar ato të fryhen.

Sëmundja është më e përhapur në Lindjen e Mesme dhe të Largët, ku forma më e rëndë e pirjes së duhanit është e zakonshme. Edhe pse pirja e duhanit pasiv nuk konsiderohet një faktor kryesor rreziku për sëmundjen, nëse jeni diagnostikuar, duhet të shmangni zonat e pirjes së duhanit. Pirja e duhanit pasiv mund ta përkeqësojë gjendjen tuaj.

Ndërlikimet:

Nëse sëmundja e Burger përkeqësohet, rrjedhja e gjakut në duar dhe këmbë zvogëlohet. Kjo është për shkak të bllokimit që e bën të vështirë që gjaku të arrijë në gishtat tuaj. Indet e varfra me gjak nuk marrin oksigjen dhe lëndë ushqyese të mjaftueshme për të mbijetuar. Kjo mund të shkaktojë vdekjen e lëkurës dhe indeve të majave të gishtërinjve (gangrenë). Shenjat dhe simptomat e gangrenës përfshijnë lëkurën e zezë ose blu, humbjen e ndjesisë në gishtat e prekur dhe erën e pakëndshme nga zonat e prekura. Gangrena është një sëmundje serioze që zakonisht kërkon amputim të gishtit të prekur.

Trajtimi dhe barnat:

Lënia e duhanit është mënyra më efektive për të ndaluar përparimin e sëmundjes. Edhe disa cigare në ditë mund ta përkeqësojnë sëmundjen. Gjithashtu është e këshillueshme që të shmangni ftohjet të cilat kanë efekt të ngushtimit të enëve të gjakut. Ilaçet për zgjerimin e enëve të gjakut përmirësojnë qarkullimin e gjakut dhe mund të ngadalësojnë përparimin e sëmundjes. Simpatektomia është një metodë kirurgjikale e prerjes së nervave, e cila zvogëlon dhimbjen dhe zgjeron enët e gjakut.