I ulur në dysheme në një dhomë të vogël të një shtëpie mbi një rrugë të pjerrët, i mbështetur në një shtrat, Orce Dimitrov nga Kratova, i cili është diagnostikuar me sëmundjen e Parkinsonit në moshën 38-vjeçare, ka tre muaj që pret një kompensim nga Fondi i Sigurimeve Shëndetësore (FZO), të cilin e fitoi në gjykatë.
Në Gjykatën Administrative nuk ka kaluar loja e Fondit, i cili ka refuzuar kërkesën e të sëmurit të rëndë për kurim jashtë vendit, me pretekstin se do të shkonte për diagnozë dhe jo për operacion. Në nëntor, gjyqtarja Edita Naskovska e rrëzoi vendimin e refuzimit, duke vendosur në favor të Orces. Ajo urdhëroi FZO-në të dilte me një zgjidhje të re brenda 15 ditëve dhe të miratonte fondet për një operacion që do të implantonte një stimulues në trurin e tij, në mënyrë që ai të mund të lëvizte përsëri dhe të jetonte.
Në aktgjykim, ajo i tha Fondit të Shëndetësisë se dokumentacionin mjekësor dhe historinë e sëmundjes dhe trajtimit të tij e ka në dorë dhe mund të pretendohet se pacienti shkon për diagnozë. Ai e ka pasur diagnozën që nga viti 2004, të shkruar nga neurologë nga klinikat lokale.
Nuk kanë kaluar 15, por 100 ditë. Fondi ende nuk e ka njoftuar Orce Dimitrovin për vendimin e ri dhe gjendja e tij shëndetësore sa vjen e përkeqësohet.
Ne iu drejtuam OFZ-së, pyetëm pse nuk u veprua sipas aktgjykimit në rastin e Orce Dimitrov. Nga aty janë përgjigjur se vendimi do të nënshkruhet në mbledhjen e radhës të bordit drejtues. Deri atëherë nuk do të jepet asnjë informacion.
“Gjykata administrative e pranoi padinë e të siguruarit Orce Dimitrov nga Kratova dhe e ktheu lëndën për vendim të ri. Komisioni për mjekim jashtë vendit ka marrë një vendim që duhet të nënshkruhet nga kryetari i Bordit Drejtues, për të qenë zyrtar. Pasi ta nënshkruajë në takimin e ardhshëm të bordit, do t’i dërgohet në adresën e shtëpisë”, na thanë nga Fondi i Shëndetësisë.
Ndonëse kjo sëmundje e pashërueshme, që e than trurin, shfaqet zakonisht pas moshës gjashtëdhjetë vjeçare, Orce e mori atë si pasojë e një goditjeje që pësoi në një moshë shumë të re. Ai është në pritje të mbështetjes nga shteti për një operacion që do të implantojë një stimulues truri në mënyrë që të fillojë të ecë dhe të flasë përsëri.
Gjyqtarja Edita Naskovska nga Gjykata Administrative e anuloi vendimin refuzues në nëntor, duke vendosur në favor të Orces. (Foto: SDK.MK)
Sëmundja po përparon aq shumë tek ai dita-ditës, sa kohët e fundit po përdor karrige me rrota. Ai flet rëndë dhe në mënyrë të pakuptueshme, gjendja e tij sa vjen e përkeqësohet. Merr edhe ilaçe për depresion të rëndë, ka pagjumësi, sytë i ka vazhdimisht të hapur dhe ka sëmundje të tjera shoqëruese. Nga përpjekja për të biseduar me të, kuptuam se ai shpreson se Fondi do të duhet të përmbushë vendimin që ka marrë para Gjykatës Administrative.
“Unë dua të jetoj. Dua të jem në gjendje të shkoj përsëri…” ia doli të na thoshte Orce ngadalë dhe vetëm me disa shkronja të këtyre fjalëve.
U diagnostikua me sëmundjen e Parkinsonit në vitin 2004. Prej atëherë e deri më sot është duke u trajtuar vazhdimisht në Klinikën Universitare për Neurologji, në Spitalin “8 Shtatori”, ka qenë në klinikat në Beograd, në Lubjanë, derisa e ka harxhuar denarin e fundit të kursyer.
Pensionin e vogël të invaliditetit dhe 4000 denarë për përkujdesje Orce dhe gruaja e tij Ubavka i japin për mbi 20 barna të ndryshme që duhet të marrë, disa prej të cilave janë shumë të shtrenjtë. Udhëtimi për në Shkup tashmë është i pamundur, jo vetëm sepse Ubavka nuk mund ta ngrejë bashkëshortin e palëvizshëm, por edhe për shkak se udhëtimi me taksi nga maja e kodrës në Kratovë, ku është shtëpia e tyre, deri në Klinikën e Neurologjisë në Shkup është 3600 denarë.
Ubavka kujdeset edhe për babain e saj, i cili ka sklerozë dhe sulm në tru. Edhe ai nuk është i lëvizshëm dhe nuk është as i kontaktueshëm.
Nga grumbullimet e raporteve të profesorëve të lartë universitarë, specialistëve, drejtorëve të Klinikës së Neurologjisë, si dhe nga opinionet konsullore, shihet se të gjithë rekomandojnë të njëjtën gjë – trajtim jashtë vendit.
Se si fondi i shkeli të gjitha rekomandimet, raportet dhe mendimet e specialistëve, madje nuk mori të njëjtat mendime nga neurologët më të mirë nga klinikat universitare në Beograd dhe Lubjanë, dhe si anëtarët e komisionit mjekësor të nivelit të parë nuk e panë këtë diagnozën e sëmundjes së Parkinsonit, nuk është e qartë.
Por është e paqartë se si njerëzit në Fond, përfshirë edhe drejtorët, të cilët keqtrajtojnë pacientë në gjendje të rrezikshme për jetën, që kanë shteruar të gjitha mundësitë për trajtim në Maqedoni dhe kanë nevojë për ndihmë financiare nga shteti jashtë vendit, nuk mund të mbajnë përgjegjësi.
Arsyetimi në vendimet refuzuese, si i komisionit mjekësor të nivelit të parë, ashtu edhe të atij të dytë të apelit, është se kur janë drejtuar në Klinikën e Neurologjisë, nga atje kanë marrë njoftim se pacienti ka sëmundjen e Parkinsonit, rekomandohet vlerësim i mëtutjeshëm. Fondi e interpretoi si diagnozë, jo operacion, duke i shpërfillur 70 raportet dhe opinionet konsullore të paraqitura nga Orce, se në rastin e tij është ezauruar mundësia e trajtimit në vendin tonë, se një operacion për stimulim të thellë të trurit nuk bëhet këtu, por jashtë vendit.
I pafuqishëm, ai dhe gruaja e tij kontaktuan Shoqatën Maqedonase të Juristëve të Rinj (SHMJR) në Shkup.
“Personi Orce Dimitrov nga Kratova ka paraqitur kërkesë për trajtim jashtë vendit në Fondin e Sigurimeve Shëndetësore në korrik të vitit 2021. Trajtimi jashtë vendit është i rregulluar me Ligjin për sigurime shëndetësore dhe me Rregulloren për mënyrën e përdorimit të shërbimeve shëndetësore për personat e siguruar jashtë vendit. Së bashku me kërkesën, pala ka paraqitur edhe të gjithë dokumentacionin e nevojshëm të parashikuar në nenin 3 të Rregullores, me qëllim miratimin e përdorimit të së drejtës për trajtim jashtë vendit, përkatësisht: propozimin për referim për trajtim jashtë vendit nga një klinikë përkatëse universitare në Shkup, si dhe dokumentacion voluminoz mjekësor për rrjedhën e trajtimit në objektet shëndetësore në republikë. Në gusht të vitit 2021, drejtori i Fondit ka nxjerrë vendim me të cilin e ka refuzuar kërkesën e Orce Dimitrov për trajtim jashtë vendit si të pabazuar. Në shpjegimin e vendimit thuhet se arsyeja për këtë është se pas një kërkese në Klinikën e Neurologjisë për të specifikuar llojin e ndërhyrjes, Klinika u ka dërguar përgjigje elektronike se ai si pacient duhet t’i referohet një vlerësimi të mëtejshëm (përcaktim i diagnozës apo vlerësim)”, thotë Andrijana Markovska nga Shoqata e Juristëve të Rinj të Maqedonisë për rastin e të sëmurit rëndë Dimitrov.
I pakënaqur me vendimin, Orce në afatin e paraparë me ligj prej 15 ditësh, me ndihmën e kësaj shoqate, ka paraqitur ankesë kundër vendimit në organin e shkallës së dytë – Bordin drejtues të Fondit të Sigurimeve Shëndetësore të RMV-së.
Sëmundja e Orces po përparon aq shumë dita-ditës sa kohët e fundit ai përdor një karrige me rrota. (Foto: SDK.MK)
Në të njëjtën kohë me ankimimin, ai ka paraqitur edhe kërkesë për shqyrtimin e dosjeve të çështjes dhe kopjimin e dokumentacionit të nevojshëm për arsye se me vendimin që refuzon kërkesën për mjekim jashtë vendit, nuk i është ofruar konstatimi dhe mendimi nga komisioni mjekësor i nivelit të parë dhe të dytë në bazë të të cilit është refuzuar për mjekim jashtë vendit.
“Pas dorëzimit të kërkesës për shqyrtim të shkresave të lëndës, ai nuk është informuar fare nëse i është miratuar apo jo”, thotë Markovska.
Në ankesën kundër vendimit është dorëzuar sërish dokumentacion i gjerë mjekësor nga i cili konstatohet se personi është diagnostikuar me sëmundjen e Parkinsonit që nga viti 2004 dhe se pacienti ka nevojë për trajtim jashtë vendit.
“Nuk është e qartë se për çfarë arsye organi i shkallës së parë merr vendim negativ me arsyetimin se një procedurë diagnostike para fillimit të trajtimit nuk bie në shpenzimet e Fondit, duke pasur parasysh se nga dokumentacioni mjekësor si dhe nga komisioni mjekësor në Fond dhe nga konstatimet dhe mendimet e Klinikës për Neurologji, tashmë është vendosur diagnoza e Orces. “Ai vuan nga sëmundja e Parkinsonit dhe ka nevojë për trajtim jashtë vendit për stimulim të thellë të trurit”, thotë Andrijana.
Autoriteti i shkallës së parë kishte detyrimin të deklaronte dhe të shpjegonte në detaje arsyet pse Orce nuk i plotëson kushtet për mjekim jashtë vendit, si dhe të shpjegonte me detaje arsyen për të cilën provat tregojnë se ai është referuar për diagnostikimin e sëmundjes dhe jo për trajtim, por kjo nuk u bë.
“Duke marrë parasysh se organi i shkallës së parë ka bërë shkelje të rregullores së procedurës, si dhe ka konstatuar në mënyrë të gabuar dhe jo të plotë gjendjen faktike, është mjaft e logjikshme që gabimisht ta ketë zbatuar edhe ligjin material dhe në këtë mënyrë ka marrë vendim të kundërligjshëm”, vazhdon Markovska.
Në bazë të nenit 30 paragrafi 1 të Ligjit për Sigurimet Shëndetësore: “Personi i siguruar mund të përdorë trajtimin spitalor jashtë vendit me miratimin e Fondit, nëse është sëmundje që nuk mund të trajtohet në Republikë dhe në shtetin ku i siguruari udhëzohet, ekziston mundësia për mjekim të suksesshëm të asaj sëmundjeje”.
Në bazë të nenit 4 paragrafi 2 të Rregullores për mënyrën e shfrytëzimit të shërbimeve shëndetësore për personat e siguruar jashtë vendit: “Propozimi për referim për trajtim jashtë vendit përmban të dhënat bazë për personin e siguruar, fillimin dhe ecurinë e sëmundjes, mënyrën e trajtimit, analizat laboratorike, radiodiagnostike dhe analizat e tjera diagnostike, në bazë të të cilave është vendosur diagnoza, mendimi se sëmundja nuk mund të trajtohet me sukses në Republikë, me propozim për dërgimin e të siguruarit në mjekim spitalor jashtë vendit”.
Dhe komisioni i nivelit të dytë, në vend që të rishkruajë opinionet e pasakta dhe arbitrare të komisionit të nivelit të parë, duhet të plotësojë konstatimet dhe opinionin e tij dhe të saktësojë llojin e ndërhyrjes. Kështu obligon neni 17 paragrafi 1 i Rregullores për mënyrën e shfrytëzimit të shërbimeve shëndetësore për personat e siguruar jashtë vendit.
Pas ankesës së parashtruar, Orce ka marrë vendimin më datë 16.09.2021 nga Bordi Drejtues i Fondit të Sigurimeve Shëndetësore të RMV, i cili e ka refuzuar ankesën si të pabazuar dhe ka mbetur në fuqi vendimi i shkallës së parë.
Kundër këtij vendimi është ngritur padi në Gjykatën Administrative të RMV-së më 22 tetor 2021. Më 9 nëntor 2022, Gjykata Administrative ka marrë vendimin në favor të Dimitrovit, i cili ende nuk është zbatuar.
“Të gjitha institucionet përgjegjëse për të vendosur për të drejtat e mbrojtjes shëndetësore, janë përgjegjëse për zvarritjen e këtyre procedurave. Me këtë rast nuk janë respektuar afatet nga organet kompetente dhe për ato arsye është paraqitur edhe urgjenca në procedurë. Ekziston edhe mundësia e ankimimit për heshtjen e administratës për shkak të mos marrjes së vendimit brenda afateve të parashikuara ligjore, por edhe kjo nuk do të zgjidhë problemin e palës”, thonë nga SHMJR.
S. K. DELEVSKA
