Ministria e Financave vlerëson se mashtrimi me të ashtuquajturat kredi të shpejta të marra në emër të dikujt tjetër përmes vjedhjes së të dhënave personale të viktimave, me vetëm një “përshëndetje” me telefon dhe pa prezencë fizike, nuk është problem i tij, por problem i MPB-së.
Ministria beson se ata nuk kanë asnjë përgjegjësi në rastin e personit të mashtruar me aftësi të kufizuara të rëndë, në emër të të cilit mashtruesit morën më shumë kredi, të cilat prindërit nuk kanë më para për të shlyer.
Kredia e fundit prej 600 eurosh, e cila me interesa dhe shpenzime të mëdha në ato kompani financiare tani është rritur jashtëzakonisht, nuk është shlyer. Ata janë të rraskapitur, nuk kanë më para për të shlyer kreditë e marra nga mashtruesit në emër të djalit të tyre të sëmurë.
Ministria e Financave beson se ky është një krim i dënueshëm me burgim dhe se është përgjegjësi e Ministrisë së Brendshme të zbardhë rastin, i cili u raportua atje nga nëna e viktimës në vitin 2021.
“Ju njoftojmë se Ministria e Financave ka dorëzuar një njoftim nga Avokati i Popullit në Ministrinë e Brendshme për veprime të mëtejshme, pasi lidhet me keqpërdorimin e të dhënave personale gjatë aplikimit/marrjes së një kredie, e cila është përcaktuar si vepër penale sipas Kodit Penal dhe dënohet me burgim, domethënë është një krim klasik dhe është në kompetencë të Ministrisë së Brendshme,” u përgjigj zyra e ministrit të financave Fatmir Besimi.
Kjo ministri është përgjegjëse për kontrollin e operacioneve të shoqërive financiare.
“Qëllimi ynë si Ministri e Financave është të rrisim ndërgjegjësimin e qytetarëve në mënyrë që ata të mbrojnë të dhënat e tyre personale dhe të mos i ndajnë ato me askë. Gjegjësisht, Ministria e Financave mbikëqyr operacionet e shoqërive financiare në përputhje me Ligjin për Shoqëritë Financiare dhe Ligjin për Mbrojtjen e Konsumatorit në Marrëveshjet e Kredisë Konsumatore. Gjithashtu, nëse konstatohet se një shoqëri financiare operon në kundërshtim me dispozitat ligjore, Ministria e Financave merr masa ndaj shoqërisë financiare specifike ”, prej atje thonë se janë jokompetentë për të parandaluar dhënien e mëtejshme të kredive për viktimën.
Ministria i bën thirrje Agjencisë për Mbrojtjen e të Dhënave Personale, e cila, siç thotë nëna e personit të abuzuar me aftësi të kufizuara, është deklaruar jokompetentet për të dhënat personale të vjedhura.
“Sa i përket përpunimit dhe përdorimit të të dhënave personale në vetë shoqërinë financiare, Agjencia e Mbrojtjes së të Dhënave Personale është kompetente për të sanksionuar shoqëritë financiare, nëse sistemet e brendshme të përpunimit të të dhënave personale nuk janë në përputhje me ligjin, domethënë nëse ato nuk krijojnë kushte për mbrojtjen e të dhënave personale të klientëve,” është vendimtare Ministria e Financave.
Por Banka Popullore, të cilës i jemi drejtuar në lidhje me qytetarët e pambrojtur nga krimi i kredive të shpejta, nuk e thotë këtë. Aty drejtuam një pyetje – cila është kompetenca e Bankës Popullore mbi këto shoqëri financiare, duke qenë se bëhen abuzime të mëdha me kredi të shpejta, jepen pa asnjë kontroll dhe as procedurë, madje edhe personave të huaj me të dhëna personale të vjedhura.
“Në lidhje me pyetjen tuaj, dëshirojmë t’ju informojmë për sa më poshtë: Sipas Ligjit për Shoqëritë Financiare, institucioni që lëshon dhe heq licencën, mbikëqyr dhe vendos masa për shoqëritë financiare është Ministria e Financave. Sipas Ligjit për Bankën Popullore, detyrat e bankës qendrore përfshijnë rregullimin, lëshimin e lejeve dhe mbikëqyrjen e bankave, shtëpive të kursimit, kompanive për lëshimin e parasë elektronike dhe institucioneve të tjera financiare (neni 7, paragrafi 9), ”, shpjeguan na zyra e Guvernatores së Bankës Popullore, Anita Angelovska Bezhoska, se juridiksioni i kompanive financiare nuk është nën ta, por nën Ministrinë e Financave.
Siç shkruan SAKAMDAKAZHAM.MK, nëna N.I. nga Shkupi kërkon ndihmë para Ministrisë së Brendshme dhe autoriteteve të tjera kompetente për të gjetur personat që, pasi vodhën letënjoftimin e djalit të saj të palëvizshëm, kanë marrë kredi të shpejta në internet në emër të tij. Prindërit e këtij personi me aftësi të kufizuara për pothuajse dy vjet kanë kthyer më shumë para se kreditë e shpejta të marra nga mashtrues të panjohur duke keqpërdorur të dhënat personale të djalit të tyre me aftësi të kufizuara. Ata i shlyejnë ato menjëherë, sepse interesi dhe kostot e tjera janë të mëdha. Dhe i gjithë abuzimi është me lejen e shtetit.
Kjo është arsyeja pse pyetjet e SAKAMDAKAZAM.mk drejtuar Ministrisë së Financave ishin specifike:
- Si është e mundur që kompanitë financiare të japin kredi të shpejta për qytetarët, vetëm duke bërë thirrje telefonike ose me email?
2. Si lejohet dhënia e kredive të shpejta në emër të dikujt tjetër, në këtë rast në emër të një personi me aftësi të kufizuara të cilit i janë vjedhur të dhënat personale nga mashtruesit? Kush do të kompensojë prindërit e tij që deri më tani kanë shlyer tre kredi për kompanitë financiare, pasi i kanë miratuar ato për mashtruesit e panjohur në emër të djalit të tyre?
4. Çfarë do të bëjnë tani me kredinë e katërt që është rritur me interes, të cilin nuk mund ta shlyejnë dot, sepse nuk kanë para?
5. Si do t’i përgjigjeni dhe a do t’i përgjigjeni Avokatit të Popullit për këtë rast, i cili i ka shkruar një letër Ministrisë së Financave që më 15 qershor?
6. Çfarë po bën Ministria e Financave për të vendosur kontrollin në këtë zonë gri të lënë qëllimisht për të nxjerrë fitime për kompanitë financiare? (Ju lutemi tregoni nëse ndërkohë është përgatitur ose miratuar ndonjë një ligj që përcakton kontrollin)
Kreditë e marra në emër të djalit të N.I. kanë qenë 40.000, plus 70.000 denarë dhe prindërit i kanë shlyer ato nga kursimet për djalin e tyre, të cilat kanë qenë për pas vdekjes së tyre. Kredia e fundit e marrë nga mashtruesit në emër të tij ka qenë 36.500 denarë. Por prindërit thonë se tani mund të jetë rritur në 500,000 denarë me interes. Paratë janë zhdukur dhe nuk mund t’i kthejnë.
Pasi nga Ministria e Brendshme nuk ka marrë përgjigje për një kohë të gjatë nëse mashtruesit ishin zbuluar, N.I. ka kontaktuar Avokatin e Popullit, prej ku kanë hapur urgjentisht një çështje dhe më 15 qershor i ka dërguar një letër si Ministrisë së Brendshme ashtu edhe Ministrisë së Financave, nën kontrollin e të cilëve duhet të ishin këto kompani financiare për të ashtuquajturat kredi të shpejta.
Dy vjet më parë, djali L.I., 38 vjeç, u takua me të panjohur në Facebook. I thanë të bënte një foto të letënjoftimit dhe llogarisë së transaksionit, në mënyrë që t’u bënte një nder, gjegjësisht që tezja nga Amerika t’u lëshonte para përmes llogarisë së tij. Ai e bën këtë gjë.
“Kjo në fakt ishte kredi. Kredia e parë. Ne e çuam djalin tonë në shoqatë. Kur mashtruesi ka tërhequr paratë, ka marrë kredi në emër të djalit tim. Ato nuk ishin fonde të dërguara nga Amerika” , thotë ajo.
Kredia prej 40,000 denarësh e marrë nga mashtruesi u shlye menjëherë nga bashkëshorti i saj, në mënyrë që të mos rritej me interesat e lartë.
“Pas një muaji, përjetuam një shok! Jemi njoftuar nga edhe tre shoqëri financiare të tjera se duhet të shlyejmë kreditë në emër të djalit tonë. Gjëja e parë që bëra, shkova në të gjitha shoqëritë financiare për t’u thënë personalisht që të mos lëshojnë më kredi në emër të djalit tim, duke ua treguar letërnjoftimin dhe numrin amë! Unë personalisht iu luta në emër të L.I. të mos jepnin fonde”, thotë nëna.
Ajo është e stresuar, dhe u ankua se nuk mund të merrte dot frymë ndërsa tregonte për këtë rast. Ndërkohë djalit i ka humbur letërnjoftimi dhe prindërit i kanë nxjerrë letërnjoftim të ri. Ata shpresonin se kreditë do të përfundonin.
“Por më kot. Që kur emri i tij është futur në sistem, numri i tij i identifikimit vazhdon të shfaqet pranë këtyre shoqërive të kredisë së shpejtë. Shkoj, ia ndryshoj emrin dhe mbiemrin. Shoqëritë më shpjegojnë: ‘Vendosni çfarëdo emri që dëshironi, neve përsëri na del emri L.I. dhe numri i tij i identifikimit. Do të nxjerrim kredi. Deri në nëntor 2024, pra deri në datën e vlefshmërisë së letërnjoftimit ne do të vijojmë të lëshojmë kredi. Ne nuk kemi asnjë mundësi të shohim se ai letërnjoftim nuk është i vlefshëm, “tregon ajo se çfarë i kanë thanë shoqëritë financiare ku është lutur që të pushojnë së dhëni kredi mashtruesve në emër të djalit të saj.
“Pas një jave, sërish lëshohet një kredi e re në emër të djalit, 36.500 denarë. Ne nuk e kthejmë dot. Kemi frikë të shkojmë me bashkëshortin për të kontrolluar se sa ka arritur borxhi tani, duke pasur parasysh normat e larta të interesit. Shpenzuam të gjitha kursimet për Ljupcon, kursime që i kishte për kohën kur do të mbeste vetëm, që të ketë kush të kujdeset për të”, apelon për ndihmë nëna.
Ndërsa priste në MPB informacione që të paktën janë në kërkim të mashtruesve, ajo zbuloi se si, në fakt, ato kredi të shpejta në emër të djalit të saj po “nxirren”.
Ajo jep një shembull tronditës të asaj se çfarë mund të lejojë ky shtet.
“Personi që keqpërdor letërnjoftimin, domethënë të dhënat personale të dikujt tjetër, paraqitet në telefon ose i shkruan email kompanisë financiare dhe thotë: “Më duhen kaq mijëra denarë”. ‘A keni llogari transaksioni?’. Jo. Depozitoni paratë në këtë dyqan të teknikës së bardhë”. Mashtruesi shkon në dyqanin e mallrave të bardha, blen mallra për një mijë euro. Shoqëria financiare i transferon paratë në dyqan, nuk ka asnjë kontakt fizik me përdoruesin. Në këtë shembull, kishte edhe një sharrë elektrike prej 42,000 denarësh midis porosive. Mallrat do të çoheshin në Prilep”, tregon ajo.
Ajo pyeti ish-kolegët në MPB, ku që në vitin 2021 e ka paraqitur rastin, pse kur dyqani ose shpërndarësi do të dërgojë sharrën, policia nuk e zbulon dhe arreston mashtruesin?
Dyqaneve u ka(në) thënë: “Nuk kam adresë të përhershme, do t’ju takoj në këndin e lojërave në këtë fshat”.
“Nuk mund të merrja frymë. Telefonova Agjencinë e të dhënave personale. Më thanë se ata kanë mbrojtur vetëm identitetet e njohura”, thotë N.I..
Në MPB ka ngritur tre padi penale. Por sipas gjetjeve të saj, policia ende nuk mund të gjejë mashtruesit, sepse në këto kredi të shpejta shteti ka lënë që të mos figurojë emri i përdoruesve finalë.
Avokati i Popullit i kërkon MPB dhe autoriteteve të tjera kompetente të mbrojnë menjëherë familjen nga vjedhjet e mëtejshme duke keqpërdorur të dhënat personale të djalit të tyre, të gjejnë autorët, por edhe të ushtrojnë kontroll në ato shoqëri të vogla financiare që japin kredi me email, pa praninë personale të kërkuesit. Me shkresën, Avokati i Popullit kërkon nga MPB, gjegjësisht nga Sektori për ekonomi dhe krim kibernetik, reagim nga dita e paraqitjes së kallëzimeve nga nëna.
Avokati i Popullit pyet nëse janë gjetur autorët dhe nëse dhe kur është njoftuar Prokuroria kompetente? Megjithëse afati i përgjigjes ishte 8 ditë, deri më sot nuk ka pasur asnjë përgjigje nga Ministria e Brendshme për korrespondencën nga Avokati i Popullit për këtë çështje.
S.K. DELEVSKA
