Mbi 7000 persona me dëmtim të dëgjimit janë në pritje të aplikacionit, i cili do t’u mundësojë akses në numrin e urgjencës 112, si dhe në shërbim më të mirë për të gjitha institucionet shtetërore në vend. Me këtë aplikacion modern dhe profesional, ata do të mund të komunikojnë përmes përkthyesve të gjuhës së shenjave, sipas Unionit nacional i të shurdhërve dhe i personave me probleme në dëgjim. Unioni pret që ky aplikacion të prezantohet gjatë këtij viti.
SAKAMDAKAZAM.MK bisedoi me interpretueset e gjuhës së shenjave Tatjana Mitovska dhe Alenka Hasan, si dhe me Sekretaren e Përgjithshme të Sindikatës Lisa Vellkoska, për sfidat e përditshme me të cilat ballafaqohen personat me dëmtime të dëgjimit.
Në vend ka rreth 7 mijë persona të shurdhër dhe me vështirësi në dëgjim dhe 33 interpretues. Personat me dëmtim të dëgjimit kanë nevojë për përkthyes të gjuhës së shenjave në të gjitha fushat e jetës së tyre të përgjithshme, siç thonë bashkëbiseduesit tanë, që nga mosha më e hershme kur shkojnë në kopsht, pastaj në shkollë (fillore, të mesme dhe për disa në arsimin e lartë), pastaj gjatë punësimit, në shëndetësi për vajtje te mjeku i familjes, ekzaminim specialist, laborator, spital, farmaci, në drejtësi për te noteri, gjykata, avokati, banka, kur nxjerr dokumente personale, dokumente udhëtimi, gjatë paraqitjes në stacionet policore etj, deri në daljen e tyre në pension. Interneti, thonë ata, është një ndihmë e madhe për këta njerëz për funksionimin në jetën e përditshme.
“Për shembull, personi më kërkon nga banka dhe ndonjëherë ndodh që duhet të lërë një numër telefoni. Ne lëmë kontaktin tonë zyrtar dhe nëse personi duhet të thirret për diçka shtesë, ata na kërkojnë dhe ne i kërkojmë me kamerë. Këto janë avantazhet tona. Në të gjitha institucionet dhe stacionet policore”, thotë Hasani. (Foto: K. Popov)
Që nga viti 2019, call center-i ka nisur punën dhe është i aksesueshëm për personat plotësisht të shurdhër që komunikojnë përmes gjuhës së shenjave, si një projekt i Unionit nacional të personave të shurdhër dhe me probleme në dëgjim, i cili mbështetet nga Ministria e Punës dhe Politikës Sociale.
“Më duhet të them se bëhet fjalë për dy botë të ndryshme, në njërën ka njerëz të shurdhër dhe në botën tjetër njerëz që dëgjojnë. Përkthyesit e gjuhës së shenjave janë ‘ura’ që lidh ato dy botë për shkak të tejkalimit të barrierave dhe pengesave të komunikimit”, thotë Vellkoska.
Ajo tha se qendra e thirrjeve është në dispozicion për të shurdhërit nga e hëna deri të premten (08:00-18:00) me përkthyes të certifikuar të gjuhës së shenjave. Në rast se personi i shurdhër ka nevojë të shkojë në farmaci, bankë, postë, mjek familjar apo ndonjë institucion tjetër, ai telefonon qendrën e thirrjeve nëpërmjet një aparati celular me video-telefonatë dhe komunikimi bëhet nëpërmjet një përkthyesi të gjuhës së shenjave, ku transferohet informacionin ndërmjet personit të shurdhër dhe atij që dëgjon, përkthyesi e bën atë nga gjuha e shenjave në gjuhën e folur dhe anasjelltas.
“Për shembull, personi më kërkon nga banka dhe ndodh që ndonjëherë duhet të lihet një numër telefoni. Ne përdorim numrat zyrtarë të telefonit, yrtari ynë dhlmë numrin tonë zyrtar nëse personi duhet të thirret për diçka shtesë, na kërkojnë dhe ne i kërkojmë me kamerë dhe këto janë avantazhet tona. Në të gjitha institucionet dhe stacionet policore”, thotë Hasani.
“Teknologjia dhe video thirrjet u ndihmojnë shumë, kështu që komunikimi përmes internetit bëhet më i lehtë edhe për të moshuarit”, thotë Mitovska. (Foto: K. Popov)
Mitovska shton se edhe pse orari i punës së qendrës së thirrjeve është deri në 18:00, natyrisht nëse ka nevojë i ndihmojnë në të gjitha llojet e situatave emergjente dhe nuk i refuzojnë.
“Ne jemi fëmijë të personave me dëgjim të dëmtuar dhe shumica prej tyre na njohin privatisht dhe shpesh na kërkojnë”, shton Hasani.
“Teknologjia dhe video thirrjet u ndihmojnë shumë, kështu që komunikimi përmes internetit bëhet më i lehtë edhe për të moshuarit”, thotë Mitovska. Projekti “Shëndeti im” (Moe zdravje) funksionon që nga tetori i kaluar, ku nga Ministria e Shëndetësisë janë angazhuar interpretues të certifikuar të gjuhës së shenjave.
“Projekti u krijua pas një kërkese dhe iniciative të të rinjve që nuk dëgjojnë për të pasur interpretues të gjuhës së shenjave konkretisht në fushën e shëndetësisë, ku përkthyesit do të jenë në dispozicion të personave të shurdhër përmes një videotelefonate ose me praninë personale të përkthyesit tek mjeku i familjes, në spital për ekzaminim specialist e të tjera si këto”, thotë Vellkoska.
Mitovska tha se “Shëndeti im” punon në mënyrë strikte për institucionet shëndetësore, se ata kanë bashkëpunim të mirë me mjekët, janë të njohur me ta dhe i pranojnë mirë. “Një koleg u shoqërua në spital për 24 orë pas një operacioni me një person me dëmtim të dëgjimit. Sigurisht që shkojmë edhe me gratë shtatzëna, me prindërit te pediatri, kur duhet t’u tregohet saktësisht informacioni për gjendjen shëndetësore të fëmijëve”, tha Mitovska.
Prandaj, thotë Velkoska, tani kemi dy qendra telefonike që funksionojnë në mënyrë të ngjashme dhe më mirë do të ishte që gjithçka të ishte e koncentruar në një vend, në një paketë.
“Me zbatimin e projekteve ‘Call Center’ dhe ‘Shëndeti im’, ku përkthyes të gjuhës së shenjave janë në dispozicion për personat që nuk dëgjojnë, u kuptua nevoja që personat e shurdhër t’i përdorin ato në mënyrë më masive në vendin tonë. Nga këtu, Unioni nacional i personave të shurdhër dhe personave me probleme në dëgjim e RMV në vitin 2022 filloi bisedimet me disa ministri, përfshirë Ministrinë e Punëve të Brendshme (MPB), Ministrinë e Shëndetësisë dhe të tjera për të na dhënë mbështetje që të kemi një aplikacion modern dhe profesional, që do të përdoret nga të gjithë personat e shurdhër dhe me vështirësi në dëgjim, ku do të mund të komunikojnë përmes interpretuesve të gjuhës së shenjave. Kam informacione se aplikacioni tashmë po përdoret në disa vende më të zhvilluara si në Suedi, ndërsa në fqinjësinë tonë po përdoret në Shqipëri. Përveç video-interpretimit të interpretuesit në gjuhën e shenjave, do të ketë edhe një përkthim me titra, por më e rëndësishmja, ne si Union do të përpiqemi që interpretuesi të jetë i pranishëm personalisht nëse ka nevojë dhe kërkesë nga personi i shurdhër në një institucion të caktuar. Ideja dhe qëllimi është që me këtë aplikacion të gjithë të shkrihen në një, pra nga njëra anë personat e shurdhër me personat me dëgjim, dhe nga ana tjetër institucionet që ofrojnë shërbimet dhe sigurisht interpretuesit e gjuhës së shenjave, përmes të cilëve do të arrihet komunikimi. Pritshmëria jonë është që aplikacioni të fillojë të punojë këtë vit. Gjithashtu, përmes aplikacionit do të jetë i disponueshëm edhe numri i emergjencës 112, i cili është i një rëndësie të veçantë për personat e shurdhër dhe që mund ta përdorin, natyrisht, përmes interpretuesve”, na tha Vellkoska.
B. NESTOROSKA
