Косово ги спроведе своите први редовни избори откако прогласи независност во 2008 година. Партијата Самоопределување на премиерот Албин Курти, која владееше со големо парламентарно мнозинство, сега се соочи со критичен тест за своето лидерство, се вели во анализата на тинк тенкот Советничка група за политики за Балканот во Европа (БиЕПАГ).
Сепак, обидот на Курти за апсолутна власт наиде на жесток отпор. Неговиот обид за огромен мандат, барајќи 500.000 гласови за да се зацврсти апсолутното мнозинство, беше ништо помалку од игра на моќ, што и другите партии во регионот успешно се обидоа. Неговата кандидатура имаше за цел не само да обезбеди неоспорена контрола врз парламентот и владата, туку и да го отвори патот за контрола на неговата партија врз претседателската функција, која ја избира парламентот во 2026 година.
Курти се обиде да го повтори невидениот триумф од 2021 година, кога многу фактори, како што се падот на владата за време на пандемијата и обединетиот опозициски блок против него, го направија изборниот избор остар: Курти против сите други. Тој контраст го доведе до убедлива победа, со над 50% гласовите. Но, 2025 година беше поинакво бојно поле. Курти овој пат не нудеше визија, туку бараше политичка доминација. Наместо да се здружи зад него, косовскиот електорат малку се повлече. Ова донесе политички превирања во земјата, принудувајќи ги партиите да преговараат и да формираат коалиции за да владеат. Со оглед на резултатите, ниту една партија не може сама да ја преземе водечката улога.
Резултатите од изборите во 2025 година сигнализираат значителна промена во политичкиот пејзаж, враќајќи се кон поплуралистички и избалансиран повеќепартиски систем. Иако претставуваат огромни предизвици за формирање влада и обезбедуваат мнозинство што ѝ е потребно на коалицијата за да го унапреди изборот на претседател во парламентот, исходот го нагласува зрелиот демократски процес во кој ниедна партија не може да тврди дека има неконтролирана доминација.
Со околу 40% гласовите на Самоопределување, околу 20% од гласовите на ПДК и близу 17% од гласовите на ЛДК, бројките раскажуваат приказна за скромни победи и неисполнети очекувања. И покрај водството, Самоопределување не го постигна убедливиот мандат што го бараше, додека опозициските партии постигнаа резултати далеку под своите амбиции.
Неодамнешната политичка кампања во Косово беше обележана со интензивни поделби. Партиите повеќе се фокусираа на поттикнување на непријателство и продлабочување на општествените поделби отколку на презентирање суштински, реалистични програми. Иако опозициските политички партии понудија програми, многу од нивните идеи, без разлика дали станува збор за основање авиокомпанија или инвестиции, покажаа длабока неангажираност, можеби дури и незнаење за потребите на косовските граѓани, кои се соочуваат со зголемување на цените и намалена безбедност.
И покрај тоа што резултатите од изборите сигнализираа продолжен период на преговори за формирање влада, токсичниот политички дискурс само се интензивираше. Во потег кој беше и разочарувачки и стратешки погрешно пресметан, Албин Курти во својот победнички говор ја нарече опозицијата „хајвани“, термин од турско потекло, што се користи за опишување на животни. Таквиот победнички говор е без преседан и опасен за демократската средина.
Доколку Самоопределување стане опозиција бидејќи не може да формира коалиција со доволно парламентарни гласови, мандатот за формирање влада ќе ѝ биде даден на втората по големина партија. Таквото сценарио би довело до значителна политичка цена, особено ако опозициските партии ја задржат својата сегашна стратегија за влада без Самоопределување. Не само што партијата што ќе обезбеди најмногу гласови би била тргната настрана, туку и Косово би можело да доживее повторување на политичката криза од 2020 година, кога опозициските сили се обединија против Курти. Ова веројатно би резултирало со кревка влада, што дополнително би ја продлабочило политичката криза.
Вистинскиот тест би дошол во 2026 година, кога на опозицијата, доколку е на власт, ќе ѝ бидат потребни гласовите на Самоопределување за да избере претседател. Во тој момент, партијата на Курти би можела да го искористи своето влијание за да ги притисне опозициските партии, предизвикувајќи уште еден политички ќор-сокак и потенцијално предвремени избори.
Ако Самоопределување сепак успее да создаде коалиција со која било од поголемите опозициски партии, ова би можело да значи поголема стабилност и можеби време за преиспитување и за Самоопределување и за другите опозициски партии.
