На падините на Јелак, еден од најубавите предели на Шар Планина, се гради бачило. Сепак, тоа не е обично бачило какви што на Шара има во голем број. Се гради од дрво, камен и кал и со покрив од слама, со автентичен изглед, каков што имале бачилата на Шара пред стотина и повеќе години.

Месноста Јелак во минатото беше позната по планинарскиот дом, кој во конфликтот од 2001 година беше разрушен. Овој реон под концесија го има земено фирмата „Treasure mountain project“, која веднаш над разрушениот дом почна да го гради бачилото, за кое велат дека ќе биде единствено по своите изглед и намена.

Идеен творец на оваа градба е Хрватот Томислав Тишка, кој уште од мали нозе се заљубил во Шар Планина. Пред 15 години, на Шапка отворил фирма, која со ратраци ги превезува скијачите по скијачките терени на Шара.

За изградба на бачилото се користат само природни, автентични материјали, а ќе има покрив од `ржова слама, од `рж кој расте само во селото Вејце (Фото: СДК.МК)

„Всушност, фирмата која го гради ова бачило е на жена ми, а јас само ги спроведувам моите идеи како треба да изгледа едно бачило кое целосно е интегрирано со природата. За градба користиме исклучиво природни материјали, како дрво, камен, кал и слама. Со ова сакаме да направиме еден вид етнолошки запис за тоа како се градело и живеело на овие планински простори пред сто, 200, па и повеќе години“, вели Томислав Тишка.

Објектот на бачилото е готов и останува само да се покрие со слама. Колибата до бачилото ќе биде за бачот, односно главниот мајстор и за помошниците кои ќе го прават сирењето. И таа е сета направена од дрво, со тоа што ќе биде покриена со плочки од костеново дрво. До нив се и две трла, едното е овците, а второто за кравите.

„Бачилото ќе има покрив од `ржова слама, и тоа од `рж кој расте само во селото Вејце. Тоа е стара сорта, не е како оној `рж од полето. Оваа слама е многу, многу потрајна. Единствен проблем ни е што ја нема доволно. Сега во овие планински села ретко кој сади `рж. Тоа за мене е несфатливо, бидејќи побарувачката за оваа слама е голема и нејзината цена е висока. Еве, сламата за покривот од бачилото ме чинеше над 2.000 евра“, вели Тихомир.

Тишка во бачилото планира да чува овци и крави (Фото: СДК.МК)

Сламениот покрив го прават мајсторот Шабан, неговиот брат и еден пријател. Тројцата се од Вејце. Тие се, можеби, последните мајстори кои знаат да направат сламен покрив на старински начин.

„Кога ѝ кажав на жена ми дека ќе правам покрив од слама, се изначуди. Во Вејце има само две-три плевни со сламен покрив. Покривот со слама е најдобрата изолација во планинава, ама младите не знаат да го ценат тоа, а уште помалку да го стават на нивните куќи. Жал ми е што никој од младиве не се заинтересира да го научи овој занает“, вели Шабан.

„Едвај најдовме мајстори и за градба на ѕидовите. Ни ги правеа мајстори од Пустец, Албанија, бидејќи само тие знаеја како се ѕида по старински, само со камен и кал. Немаме употребено ниту грам цемент. Дрвото за дрвенаријата го носиме од градот, бидејќи не сакаме да исечеме ниту едно дрво од оваа прекрасна природа околу нас. Кога ќе биде готово бачилото, сирењето ќе го ставаме во дрвени качиња, а не во метални канти. Внимаваме секој детаљ да биде автентичен и од природни материјали“, дополнува Томислав.

Томислав Тишка на оваа работа не ѝ приоѓа од економска страна, туку во неа внесува животна филозофија за здрав начин на исхрана и живот. Сето тоа го поврзува со неговото животно искуство.

„Мојата среќа во несреќа или, пак, несреќа во среќа е што за време на конфликтот во бивша Југославија работев како преведувач-координатор за Европска Унија на теренот од Вуковар до Босанска Посавина. Сето она што таму го видов и доживеав за мене беше страшно животно искуство. Затоа, откако сето тоа заврши, решив да се свртам кон природата. Откако прочитав книга на јапонскиот филозоф Масанобу Фокуока, целиот свет ми се отвори. Така со време дојде и идејата за ова бачило. Сакам сѐ да биде автентично, амбиентот, градбата, животните кои ќе ги чувам. Веќе набавив неколку крави од локалната раса буша, а купив и неколку овци од локалната раса шарпланинска праменка“.

Томислав Тишка доаѓа од Загреб и на шега вели дека дедо му ја имал најблиската фарма до Загреб, „на само четири километри од опашката на коњот на споменикот на Бан Јелачиќ“. На Попова Шапка доаѓал уште како мал и се заљубил во нејзината убавина.

З. АНДОНОВ