Глобалната популарност на турските ТВ-серии, или „дизи“ на турски, ја направи Турција водечки извозник на ТВ-продукти, во голема мера зајакнувајќи го меѓународниот имиџ на нацијата и привлекувајќи милиони гледачи и туристи низ светот на нејзините историски и културни места кои се сценографија на повеќето од сериите.
Успехот на ТВ сериите поттикна растечка индустрија од милијарди долари која продолжува да се шири на нови пазари, велат експертите. Популарноста на овие серии во голема мера ја зајакнува и меката моќ на Турција на глобално ниво.
Според компанијата за истражувања и аналитики „Парот“, помеѓу 2020 и 2023, глобалната побарувачка за турски серии се зголеми за 184%, позиционирајќи ја Турција како еден од најголемите извозници на ТВ-серии низ светот.
„Секоја вечер низ светот допираме до над 400 милиони гледачи“, вели Изет Пинто, извршен директор на Глобал агенција, која извезува турски драми на светските пазари. „Меката моќ што ја создаваме со турските драми не може ни да се спореди со она што може да се направи во политиката“, додава тој.
Иако „Дели Јурек“ беше првата турска серија што беше извезена, во Казахстан во 2001, романтичната серија „Ѓумуш“ од 2005 ги катапултираше турските „дизи“ до светска слава. Серијата, која се врти околу жена од традиционално потекло што се прилагодува на урбаниот живот, стана ултрапопуларна на Блискиот Исток.
Сет на турска серија во април годинава. (Фото: АП)
„Илјада и една ноќ“, (кај нас позната како „Шехерезада“ н. з. ) романтична драма од 2006, сместена во денешен Истанбул, ја воодушеви публиката на Балканот. „Величествениот“, базирана на животот на сманлискиот султан Сулејман Величествениот од 16. век, го предводеше патот за историскисте приказни.
Некогаш увозник на латиноамерикански теленовели, Турција сега ги извезува своите драми во регионот. Венецуелскиот претседател Николас Мадуро го посети сетот на историската драмска серија „Воскресение: Ертугрул“ во 2018, истакнувајќи ја популарноста на турските серии во неговата земја.
Хејли Уганади, која е основач на платформата за обожаватели на турски ТВ-серии „Дизилах“, вели дека популарноста на драмите доаѓа од темите што се фокусираат на семејството, пријателството и љубовта, обично поставени на позадината на луксузниот начин на живот.
„Сериите нудат по нешто за секого, без разлика од каде сте. Гледајќи турски драми, ги гледам одразите на мајка ми, себеси и моите браќа и сестри“, рече Уганади.
Нејзината платформа добива околу 1,5 милиони гледачи месечно, со обожаватели од САД, Канада, Грција, Индија и Пакистан.
Пинто укажува на семејната природа на турските драми.
„Нема голотија, нема пцости или лоши зборови, нема многу омраза. Така, ова станува гледливо за целото семејство“, вели тој.
Како што расте, индустријата ги проширува темите на своите серии, како што е „Црвените рози“, која ја истражува динамиката помеѓу едно цврсто секуларно семејство ориентирано кон Запад и измисленото исламско братство. Актерот Озџан Дениз, кој претходно глумеше во серии како „Домот со винова лоза“ и „Невестата од Истанбул“, рече дека оваа диверзификација е од суштинско значење ако индустријата сака да процвета.
„Земјите кои не беа во можност да се трансформираат во различен жанр, сега заостануваат во извозот на серии“, рече Дениз. „Турција сега го фати овој моментум, но ако не може да се диверзифицира, ако не може исто така да каже различни работи, некаде ќе заврши“.
Д-р Дениз Гурген Аталај, доцент по филм и ТВ на Универзитетот Бахчешехир во Истанбул, ги цитира турските медиуми дека индустријата генерирала 1 милијарда долари во 2023 година од извоз и има важно влијание врз туризмот, особено во Истанбул.
„Секторот за ТВ серии има огромен удел во ова. Сликата на Истанбул што ја прикажува серијата, храната што се јаде овде, испиените пијалоци, слушаната музика, животниот стандард и културата овде нудат многу пријатно место за уживање во рамките на серијатА“, вели Аталај.
