Иако поминаа 180 години од неговата смрт, делото на големиот македонски просветител Кирил Пејчиновиќ и понатаму е тема на голем број научни истражувања. Во Духовно-културниот центар на Лешочкиот манастир, во организација на Глобалната македонска фондација „Вечна“, се одржа панел-дискусија насловена „Гласот на вечноста“, на која беа презентирани неколку аспекти на влијанието на делото на Пејчиновиќ врз македонското битие и македонската писменост. Поради таа негова заслуга, во 2022 Македонската православна црква го канонизираше во светец под името Свети Кирил Лешочки.
Историчарот д-р Бранислав Светозаревиќ зборуваше за историскиот аспект на значењето на делото на Кирил Пејчиновиќ, посочувајќи дека тоа што го создал е од огромно значење како за луѓето кои живееле во неговото време, така и за севкупниот македонски народ, генерациите после него, па сѐ до денес.
„Неговото дело има безвременско значење и за современиот Македонец. Она што ни го остава Свети Кирил Лешочки е едно огромно наследство кое е поврзано со целокупното живеење, не само на Полог, туку и на денешните генерации. Од него добиваме пораки и едно големо влијание кое до денес не бледнее, туку уште повеќе го зголемува интересот за неговите дела. Делото и значењето на Кирил Пејчиновиќ се премногу големи за накратко да се објаснат. Прво, треба да го препознаеме како еден од најголемите македонски просветители, човекот кој се спротивставил на туѓиот, грчки јазик и кој го применувал јазикот на својот народ, неговиот мајчин јазик, за да се приближи христијанството до секој христијански верник. Потоа, тој е возобновител на Лешочкиот манастир, исто така е возобновител и заштитник на сите вредности кои се поврзани со православието. Треба да го спомнеме и тоа дека тој е и голем библиофил кој создал една импозантна библиотека за тоа време. Таа библиотека не само што била корисна за него за да ги напише делата ‘Огледало‘ и ‘Утешение грешним‘, таа во исто време била заштитена и спасена од зголеменото влијание на грчката пропаганда во Македонија“, вели Светозаревиќ.
За „Културните и фолклорни изрази од духовната традиција“ зборуваше доц. д-р Стојанче Костов од Институтот за фолклор „Марко Цепенков“ при Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“ во Скопје.
„Кирил Пејчиновиќ придонел и за зачувување на традицијата на тој начин што преку неговото дело и неговото слово го описменувал народот, обичниот човек. Му дал описменување за да може понатаму, преку песните и ората, да се зачувува она што се вика фолклорна традиција и белег на еден народ“, потенцираше етнологот Костов.
За континуитетот на македонскиот јазик од старословенскиот, односно старомакедонскиот јазик, црковнословенскиот јазик со продолжеток во народниот јазик до стандардизацијата на македонскиот литературен јазик зборуваше професорот по македонски јазик д-р Михајло Марковиќ од Универзитетот во Тетово.
„Јас зборувам за поврзаноста помеѓу старословенскиот или старомакедонскиот јазик со Кирил Пејчиновиќ и стандардниот македонски јазик. Тоа е една многу важна особина на македонскиот јазик и на македонската култура воопшто, бидејќи во македонската наука за јазикот имаме една цензура која се случува некаде од 14. век, со доаѓањето на Отоманското царство, па до 18. век, односно до Свети Кирил Лешочки. Пејчиновиќ во тој сегмент е мостот кој го поврзува минатото се сегашноста, односно јасно го истакнува континуитетот на македонскиот јазик од антиката до денес“, вели Марковиќ.
Оваа година се одбележа 180-годишнината од смртта на Пејчиновиќ, а догодина се 225 години од неговото раѓање.
З. АНДОНОВ
