Поради конфигурацијата на теренот, Скопскиот аеродром е ограничен на Категорија 1 и не може да добие прекатегоризација во Категорија 2 со што би се намалиле минимумите за слетување при намалена видливост.
На 2 и 7 јануари, поради густа магла дел од летовите на Скопскиот аеродром беа пренасочени кон аеродромите во Приштина, Софија, Тирана, Солун и Ниш, а некои летови беа откажани. Така е речиси секоја година во декември и јануари.
Од Министерството за транспорт и врски велат дека ограничувањата за слетување при намалена видливост не се поради неесоодветна опрема, туку поради теренот каде што се наоѓа аеродромот во Скопје.
„Скопскиот аеродром е лимитиран на категорија 1, но не поради немањето соодветна опрема за категорија 2, со што би се намалиле минимумите за слетување, туку поради конфигурацијата на теренот кој не дозволува прекатегоризација во повисока категорија. Инструментално слетување од северната страна е невозможно и не се работи само до поставување светла“, велат за САКАМДАКАЖАМ.МК од Министерството за транспорт и врски.
Од таму додаваат дека во моментов М-НАВ и Агенцијата за цивилно воздухопловство (АЦВ) прават обиди за изготвување и одобрување на специјална процедура за слетување, со сателитска навигација, но повторно само од јужната страна за да се овозможи намалување на минимумите за слетување за одредена категорија воздухоплови.
Слетувањето од северна страна е дозволено само визуелно, при одлична видливост на пистата и приодот дење. По заоѓање на сонцето, слетување од север е забрането.
Затоа, многу ретко, дури и на лето, кога видливоста е одлична, ако дува силен јужен ветер се случува некои авиони што слетуваат ноќе да мора да се пренасочат кон други аеродроми. Постои варијанта да се монтираат визуелни маркери на земјата на приодот кон пистата од север, за да може да се слетува и ноќе, но според контролорите на летање со кои разговаравме, а не се овластени да даваат официјални изјави, и тоа е дискутабилно, бидејќи такви денови се многу ретки, а и прашање е дали компаниите ќе им дозволат на пилотите да ја прават таа процедура, наместо вообичаеното слетување од југ, со помош на инструменти за прецизна навигација. Уреди за прецизно слетување од северна страна не вршат работа поради близина на планините.
Познавачите на воздухопловниот сообраќај велат дека дури и да се набави посовремена опрема за слетување при намалена видливост, таа ќе е неупотреблива. Околните планини се причина аголот по кој понираат авионите при слетувањето во Скопје да е поголем отколку што е кај аеродромите што се во рамница или во крајбрежје. Освен тоа, одлуката да се слета во одредедени минимални услови на видливост не зависи само од капетанот, туку и од опремата на аеродромот, уредите во авионите, обученоста на пилотите и компаниските регулативи кои се строги во цивилното воздухопловство. Што се однесува до компаниите што летаат на Скопскиот аеродром, тие се усогласени на минимум 550 метри видливост на пистата и тоа само од јужната страна. Ако видливоста е помала, тогаш извесно време кружат додека не се подобри, а ако не се дигне маглата, се пренасочуваат кон аеродромите во регионот, најчесто Приштина, Софија и Тирана, а некогаш и Солун.
Зградата на Скопскиот аеродром во магла, на 2 јануари кога сообраќајот се нормализираше дури попладне. (Фото: А. Михајловска)
На прашањето зошто како алтернативен аеродром не го користат Охрид, контролорите со кои разговаравме велат дека компаниите обично ги избираат аеродромите каде што има подобра земјена логистика, каде што имаат резервни екипажи и најважно, каде што може брзо да се обезбеди автобуски превоз за пренасочените патници.
Скопскиот аеродром не е исклучок кога е во прашање пореметување на возниот ред поради магла. Речиси сите аеродроми во регионот, освен Солун, имаат откажувања и доцнења во зимските месеци. Аеродромот во Приштина има подобра опрема за слетување од Скопскиот, но поради компаниските правила за минимум услови и таму се откажуваат летови. На пример, само на 1 јануари вечерта три авиони на швајцарската „Еделвајс“ што летаа од Цирих, поради маглата слетаа во Скопје, па туроператорите организираа автобуси другиот ден да ги однесат патниците од Приштина за Цирих преку Скопскиот аеродром. Истата вечер, поради густа магла на Белградскиот аеродром во Скопје слетаа и два авиона на „Ер Србија“, па тука чекаа да се раздени и да се подобрат условите за слетување таму.
Во времето кога премиер беше Никола Груевски, Владата најави дека ќе се гради карго аеродром во Штип и тоа беше дел од зделката за концесијата на двата македонски аеродроми со ТАВ.
Во 2007, холандската компанија „НАКО“ која беше ангажирана од македонската влада како консултант да изработи студија со концесиски модел за развој на Скопскиот и на Охридскиот аеродром оцени дека изградбата на карго аеродром во Штип, иако е изводлива, е некомерцијална и нерационална.
Тогашната влада сепак реши карго аеродромот да се вклучи во договорот за концесија потпишан со ТАВ во 2008. Интерес за концесија на Скопскиот и Охридскиот аеродром тогаш изразија и Виенскиот аеродром и компанијата Фрапорт што стопанисува со аеродромот во Франкфурт и десетина други аеродроми, но баш поради условувањата со Штипскиот аеродром се откажаа од натпреварот и победи турскиот конзорциум ТАВ.
Како причина зошто Турците не започнаа со изградба на карго аеродром близу Штип, наведени беа силината и правецот на ветрот на тоа подрачје, поради што на тоа место не е можна негова изградба. Тогаш МНАВ направи проект според кој требаше да се одвојат околу 650.000 евра да се монтираат специјалните маркери на северниот приод кон пистата кон Арачиново, покрај автопатот, кои ќе овозможеа визуелно слетување од северната страна и ноќе, во случај на јужен ветер. ТАВ се согласи да го финансира проектот бидејќи секое откажување летови значи губење пари. Но, Владата на Зоран Заев во јуни 2021, одлучи сите пари кои турската компанија требаше да ги вложи во изградба на кагро аеродром во Штип, да ги пренамени за инфраструктурни проекти на општините и со 35 милиони евра беа поддржани над 90 проекти.
Нов систем во контролната кула е набавен во 2014 година, но се инсталира дури сега. Тој е посовремен од овој што е сега во функција, но дури и со таа опрема, поради теренот околу аеродромот и во иднина нема да може да се слетува кога има густа магла.
А. АНТЕВСКА
МОЖЕБИ ЌЕ ВЕ ИНТЕРЕСИРА И ОВА: ПОДКАСТ СО ИВА МАТИЌ, КОПИЛОТКА ВО „ВИЗЕР“
СЛЕДЕТЕ ГО НАШИОТ ЈУТЈУБ КАНАЛ
