Осум годишната Барбара Василева, лице со оштетен вид, нема можност да ги виде мајсторски исцртаните фрески и икони низ македонските цркви и манастири, ниту да ужива во нивниот колорит. Но, затоа преку тактилната изложба на слики од експонати кои се дел од културното наследство во битолско, ќе може преку допир да ја почувствува нивната убавина. Барбара денес за отворена ја прогласи изложбата на 22 табли со тактилни слики и објаснувања на Брајово писмо на капсулна хартија која ја подготви битолскиот Завод и музеј.
„Не сум била никогаш во црква, не сум ги видела ни фреските, ни иконите, но сега можам да ги допрам цртежите и за нив да прочитам на Брајово писмо што значат“, рече Барбара.
Таа посетува редовна настава во основното училиште „Климент Охридски“ во Битола, но исто така оди и во Ресурсниот центар за лица со оштетен вид каде се описмени да чита и пишува на Брајово писмо.
„Од шест години доаѓа во Ресурсниот центар, сега е веќе трето одделение, описменета е на Брајово писмо, чита , пишува на него и многу добро се снаоѓа во начинот на тактилната перцепција и на моделите и на сликите. Тоа што не може да го види околу себе вака ќе добие претстава на самата хартија со овие тактилни слики како изгледаат овие екпонати во музејот“, рече Тесалија Жирова, дефектолог- тифлолог од Ресурсниот центар во Битола.
Тактилните слики ги изработи Јове Парговски од Завод и музеј-Битола, текстовите за експонатите беа подготвени од експерти од истата институција, а на Брајово писмо ги напиша тифлологот Жирова.
„Текстот е изработен на брајов печатач, во специјална прогама. Од еден лист А4 формат текст излегуваат три листови со Брајово писмо. Бидејќи се 22 табли, со Брајово писмо ислегоа над 60 листови. Секоја слика прво мора да има опис на Брајово писмо за да знаат лицата што допираат на сликата. Ова им е како водич. Ова е прва изложба, прв ваков проект преку кој се овозможува достапноста на културното богатство до слепите и слабовидите лица“, рече Жирова.
Иницијаторот и координаторот на проектот м-р Ирена Ружеин од битолскиот Завод и Музеј вели дека вештините за татилната презентација на културното наследство ги стекнале на обуки од британски експерти. Меѓу претставените експонати се жртвеник од среден неолит од село Породин, фосилни заби од мастадонт од пред 10 милиони години во Суводол Битола, фрагменти од керамички садови, траги од маска со ликот на Херакле од 2 век од Хераклеја, фреска од црквата Св. Ѓорги Курбиново и друго.
„Подоцна оваа изложба заминува и долго ќе патува зашто долг е списокот на музеи и здружение на слепи и слабовидни лица кои веќе имаат закажани термини. Нашата мисија да бидеме достапен музеј за сите лица со попречености не завршува овде. Веднаш по Новата година почнуваме проект поддржан од Балканска музејска мрежа со мал грант за презентирање на предметите со знаковен јазик во 3Д модел со аудио и видео поддршка“, рече Ружин.
Изложбата беше посветна на неодамна починатиот кустос во Музејот, Ристо Палигора, кој исто така беше вклучен во прокетот. Целта на тактилната изложба е да се срушат сите бариери и културното наследство да биде достапно за сите.
Ж. ЗДРАВКОВСКА
