Академик Таки Фити, на кого на крајот на месецот му истекува мандатот како претседател на Македонската академија на науките и уметностите (МАНУ), на денешната свеченост за 25 години од премиерата на најуспешниот македонски филм „Пред дождот“ на режисерот Милчо Манчевски, кажа дека е штета што „вакви проминентни автори со светска слава, со умешност на ренесансни мајстори, не се членови на Академијата“.

„Сакам да проговорам зошто во МАНУ големи мајстори, проминентни уметници не се членови на академијата заради некое мислење, став дека филмската уметност е репродуктивна, и режисерите, сценаристите по некој принцип не се се примаат овде во МАНУ. Мислам дека тоа е апсурден принцип, има тука простор за многу размислување и многу да се размисли и еве сега како претседател во заминување, сакам да му порачам на новиот претседател, академик Љупчо Коцарев и на сите членови на Одделението за уметност дека тоа треба да се преиспита. Штета е што вакви автори не се наши членови, тоа ќе биде одлично за репутацијата на Академијата, за македонската уметност“, кажа академик Фити.

Академик Фити (кој е професор по економија и поранешен министер за економија, н. з.) и иако како што и самиот кажа дека не е од филмската фела, со голема посветеност и познавање зборуваше за Манчевски и неговите филмови, нарекувајќи го уметник кој има креативност, инвентивност, визија и иновативност, а, како што рече, тоа се атрибути на без кои не може да постои еден голем автор.

Академик Таки Фити, проф. д-р Марјан Марковиќ, проф. д-р Славица Србиновска и директорот на Кинотеката, Владимир Ангелов на свеченоста во МАНУ. (Фото: K. Попов )

По неговиот говор, директорот на Кинотеката, Владимир Ангелов му рече дека не се забележува дека не е од филмската уметност и дека најмалку што може Кинотеката да направи е да го прогласи за надворешен член на нивната институција.

Ангелов потсети дека Манчевски ѝ подари филмови од приватната збирка на Кинотеката, a меѓу филмовите се наоѓаат и 35мм копии на сите негови играни филмови на Манчевски.

„Годинава покрај ‘Пред дождот’, јубилеј слави и стихозбирката ‘Бели мугри’ на Кочо Раци. Овој филм, како и ‘Бели мугри’, како и ‘Сердарот’ на Прличев влегоа во колективната меморија на македонската култура“, рече Ангелов.

Видеообраќање од САД имаше и угледниот американски лингвист и славист проф. д-р Виктор Фридман, надворешен член на МАНУ, долгогодишен пријател на режисерот, а свои излагања за „Пред дождот“ имаа и дописниот член на МАНУ проф. д-р Марјан Марковиќ, на тема „Македонскиот стандарден и дијалектен јазик во филмскиот опус на Милчо Манчевски“ и проф. д-р Славица Србиновска, на тема „Естетиката на гледната точка во нарацијата на Милчо Манчевски“.

„Јас и Милчо сме како Де Ниро и Скорсезе“, изјави во една прилика доајенот на макеоднскиот театар и филм Петар Мирчевски, кој игра во сите филмови на Манчевски. – Од денешната свеченост во МАНУ. (Фото: К. Попов)

Професорот Марковиќ преку примери од реплики од три филмови на Манчевски, „Пред дождот“, „Сенки“ и „Врба“ претстави дека режисерот посветува големо внимание на македонскиот јазик, на дијалектите, на историјата, на географијата и дека овозможува афирмација на македонскиот јазик.

„Има огромна внимателност при употребата на македонскиот стандард, употребата на вокативот, на акузативната форма, внимавањето на третосложниот акцент, а особено е впечатлива употребата на акцентските целости. Нешто што од денешна перспектива, после 25 години е скоро загубено во современиот македонски јазик, особено во говорниот јазичен израз“, кажа Марковиќ.

Говорејќи за прецизноста на Манчевски, Марковиќ истакна дека и самиот се уверил во тоа – работел „една година за една реченица“, оти толку време се консултирале при анализата на репликата од „Сенки“ „Врати го тоа што не е твое“, која требало да биде изговорена на некој од јужномакедонските егејски дијалекти.

Прославата од јубилејот на единствениот македонски филм кој бил номиниран за Оскар и кој има добиено Златен лав, продолжува вечерва во 20 часот во Кинотеката каде ќе има проекција од 35-милиметарска копија од „Пред дождот“, а ќе биде промовирана и мапа со репродукции од плакати од светската дистрибуција на филмот.

„На оваа вечерна средба, покрај проекцијата и промоцијата, се надеваме дека по четврт век повторно ќе се собере дел од екипата на ‘Пред дождот’, ќе разменат свои спомени и искуства од заедничкото учество во проектот кој прерасна во нешто поголемо од само ‘уште една филмска продукција’. Актерот Раде Шербеџија, кој го толкуваше главниот лик во филмот (Александар Кирков) веќе го потврди своето присуство на овој исклучителен настан“, вели Кинотеката, која ја организира прославата во соработка со МАНУ и Филмскиот центар „Вардар филм“.

• ФАЛА МИЛЧО ШТО БЕВ ДЕЛ ОД ТВОЈОТ СОН, РЕЧЕ ШЕРБЕЏИЈА НА 25-ГОДИШНИНАТА ОД „ПРЕД ДОЖДОТ“
• СВЕЧЕНОСТ ВО МАНУ И СРЕДБА НА ФИЛМАЏИИТЕ ВО КИНОТЕКА ВО ЧЕСТ НА 25-ГОДИШНИНАТА ОД ПРЕМИЕРАТА НА „ПРЕД ДОЖДОТ“

Б. НЕСТОРОСКА