Обвинетите функционери за кои настапува застареност на кривичното гонење може да побараат и Надомест за притворот кој со запирањето на истрагата би бил неоснован. Исто така, ним треба да им бидат исплатени судските трошоци за водењето на постапките. Ова го овозможуваат измените на Кривичниот закони што стапија во сила на 15 септември, со кои се намалени казните и роковите за застарување на кривични дела за функционерите, се вели во анализата на „Призма“-БИРН.
Во анализата, од јавното обвинителство велат дека на проширен колегиум најверојатно следната недела ќе ги разгледуваат прашањата за промените на Кривичниот законик, но дека секој јавен обвинител ќе се води според индивидуалните предмети што ги застапува пред судот. Тоа значи дека таму каде што ќе биде можно, би се одело со преквалификација на делото, а онаму каде што не може, судот ќе донесе одбивателни пресуди. Вчера на пример, беше одложено судењето за масовното прислушување „Таргет-Тврдина“, бидејќи oбвинителот побара време да проучи како ќе влијаат измените врз овој предмет.
Иако во експресно усвоените измени во Кривичниот законик пишува дека донесувањето на Законот нема дополнителни фискални импликации врз Буџетот, застарувањето на случаите ќе се плаќа токму со државни пари. Според Адвокатскиот тарифник на Адвокатската комора едно рочиште за обвинет за ваков профил на предмети чини околу 600 евра. Во просек за случаи од ваков профил се одржуваат по околу две рочишта месечно. Колку од трошоците ќе прифати судот, зависи од предмет до предмет и од обвинет до обвинет.
Ако сите обвинети побараат надомест за судски трошоци, вклучително и Никола Груевски за кого многу порано застаре делото примање награда за противзаконско влијание, судот нема друга опција освен да им ги досуди.
Кога ќе се донесе пресуда со која обвинет се ослободува од обвинението или пресуда со која се одбива обвинението, трошоците за кривичната постапка, трошоците што за постапката ги направил обвинетиот, како и наградата за неговиот адвокат, се на товар на државниот буџет.Така беше во случајот „Тенковски делови“, кој се влечеше по судовите повеќе од 12 години. Според анализата на „Призма“, вкупно за овој предмет судот определил од државниот буџет на петтемина обвинети да им се платат околу 40 илјади евра. Дел од трошоците се пресметани по старата адвокатска тарифа, која беше поевтина. Овие трошоци се за секое доаѓање на рочиште, потоа за состав на разни приговори, жалби, молби и слично.
Во толкав износ беше помошта што Јапонија во 2021 година ја издвои за медицинска опрема во итната помош.
Во некои од случаите, каде што обвинетите, покрај за злоупотреба на службената положба и овластување, се гонат и за други кривични дела, како на пример во „Титаник“, каде што криминалитетот е за повреда на избирачките права, тоа нема веднаш да се рефлектира со апсолутна застареност, туку со помали казни. Но, во други случаи, каде што злоупотребата на службената положба и овластување е единственото дело за кое се гонат обвинетите, ќе треба што поскоро да се констатира застареност, за да не се „билдаат“ судски трошоци за водење на кривичната постапка.
Законските измени им одат во прилог и на другите судски случаи, како „Продуцент“. Таму новинарката Ивона Талевска и поранешниот пратеник и министер Љупчо Димовски се обвинети за противзаконска исплата на пари за емитување програма на Сител. Делото, според изгласаните измени, целосно застарело во 2020 година. При донесување одбивателна пресуда, и тие ќе може да побараат државата да им ги исплати направените судски трошоци.
М. ИЛИОСКИ
