Канабисот е најкористена дрога во Македонија, а 53 отсто од корисниците на канабис признале дека возеле во рок од четири часа по консумирањето, што го истакнува значајно прашањето за јавната безбедност, е дел од заклучоците во новиот извештај на Институтот за јавно здравје (ИЈЗ).

Европското веб истражување за дроги (European Web Survey on Drugs (EWSD)) е истражувачка иницијатива координирана од Агенцијата за дроги на Европската унија, проведена низ Европа за првпат во 2016. До денес, истражувањето е спроведено пет пати, при што најновото истражување во 2024 опфаќа над 30 земји кои се дел од ЕУ и кои не се членки на ЕУ. Истражувањето собира податоци преку онлајн прашалник, дизајниран да допре до лица кои користат дроги, на возраст од 18 или повеќе години. Македонија  учествуваше во истражувањето по вторпат во 2024, по првичното вклучување во 2021.

Ова се дел од резултатите:

• Вкупно 862 испитаници го комплетирале истражувањето, при што 53,3% се идентификувале како мажи и 45,6% како жени.
  Најзастапени возрасни групи биле 35-44 години (34%) и 25-34 години (29,9%), додека помладите лица (18-24 години, 17,6%) и постарите возрасни (45+, 18,2%) учествувале во помал број.
• Мнозинството од испитаниците (56,9%) имале завршено високо образование, додека 41,3% биле со средно образование, што укажува на добро образован примерок. Само мал дел имале основно образование или подолу.
• Во однос на работниот статус, 69,9% од испитаниците биле вработени со полно работно време, додека останатите биле или невработени, студирале или работеле со скратено работно време.
• Канабисот била најкористена дрога, со 32% од испитаниците кои пријавиле употреба во изминатите 12 месеци.
• Бензодиазепините (дијазепам), без рецепт,  биле втора најкористена супстанција (25,9%), по што следат производите со CBD/ниска THC (24,9%) и кокаинот (18,4%).
• Други пријавени супстанции вклучуваат:
  • Амфетамин (10,7%), Екстази/МДМА (9,3%), Магични печурки (6,6%), ЛСД (5,2%), Нови психоактивни супстанции (НПС) (4,7%).
  • Други супстанции како што се хероин, кетамин и метамфетамин биле многу малку пријавени (<3%).
  • Употребата на повеќе дроги била многу распространета, при што многу испитаници конзумирале повеќе супстанции во ист временски период, зголемувајќи ги потенцијалните здравствени ризици.
  • Канабисот првенствено се користел за ослободување од стрес и релаксација (68%), со други мотивации вклучувајќи социјализација (50%), подобрување на спиењето (50%) и управување со депресија и анксиозност (30%).
  • Повеќето корисници на канабис (91,7%) консумирале недозволен канабис, додека 9,7% го набавиле легално во земјите каде што е дозволена употребата на канабис. Мал број (1,9%) пријавиле дека користеле канабис за медицински цели со рецепт.
  • Употребата на повеќе дроги во исто време била честа појава кај корисниците на канабис, со истовремена употреба на тутун (50%), алкохол (50%) и други супстанции како што се кокаин (12,6%) и амфетамини (11,1%).
  • Канабисот најчесто се користел дома (72,7%), во природа (50%) и на јавни места (30%), но и на музички фестивали, клубови, барови, па дури и на работа или училиште.
  • Кокаин користеле 18,4% од сите испитаници, а повеќето корисници пријавиле дека земале кокаин во прав (91,4%), помал процент користеле крек кокаин (4,9%) или двете форми ги користеле 3,7%.
  • Мнозинството корисници на кокаин пријавиле истовремена конзумација на кокаин со алкохол (92,1%) и тутун (68,4%), додека некои користеле и марихуана (35,5%), амфетамини (11,8%) и екстази/MDMA (9,2%) во истите прилики.
  • Социјализацијата била главната причина за користење на кокаин (65,8%), проследено со користење за да се надуваат/за забава (42,1%), спротивставување на интоксикација со алкохол (34,2%) и подобрување на сексуалните перформанси (18,4%).
  • Кокаинот најчесто се користел во клубови, барови (73,7%), на музички фестивали (44,7%) и дома (65,8%).
  • Екстази/МДМА користеле 9,3% од сите испитаници, првенствено во форма на таблети (58,5%), а останатите ги користеле како прашок/кристали или во двете форми.
  • Повеќето конзумирале екстази на музички фестивали (72,5%) и ноќни клубови (52,5%), што ја истакнува нејзината силна поврзаност со ноќниот живот и културата на забавите.
  • Примарните мотивации за употреба на екстази беа зголемувањето (72,5%), дружењето (50%) и подобрувањето на сексуалните искуства (27,5%).
  • Амфетамини користеле 10,7% од испитаниците, првенствено за да останат будни и да ги подобрат перформансите (53,4%), потоа да се надуваат (37,9%) и да ги намалат ефектите на алкохолот (31%).
  • Најчесто место каде што се употребувал амфетамин било во домашен амбиент (77,6%), како и места за забава, како што се клубови и музички фестивали (55,2%).
  • Речиси сите корисници на амфетамин (96,6%) го конзумирале преку шмркање на носот, а мал процент го користеле со голтање.
  • НПС користеле 4,7% од испитаниците, а најчеста НПС биле стимуланси како синтетички катинони (28,6%).
  • Повеќето корисници на НПС ја конзумирале дрогата дома (62,5%), но значителен број ги користеле и на јавни места.
  • Мотивите за користење на НПС вклучуваат подобрување на перформансите (37,5%),
  љубопитност (25%) и ослободување од стрес (25%).

Извештајот покажува дека е мал бројот на лица кои побарале помош и се пријавиле за третман и тоа само за неколку видови на дроги (на пример, 1,5% за употреба на канабис, 1,4% за употреба на хероин и тн.) во изминатите 12 месеци, и покрај индикациите за поголема потрошувачка. Најчести причини за избегнување третман биле стравот од стигма, правни последици и загриженоста за доверливост.

Во делот на препораките, ИЈЗ апелира дека треба да се следат домашните и увезените пазари на канабис, бидејќи повеќето корисници не биле  свесни за изворот или квалитетот на канабисот што го консумираат. Да се зајакнување  контролата врз пазарите на дрога на интернет и социјалните медиуми, имајќи предвид дека зголемениот број корисници добиваат супстанции преку дигитални платформи.

Б. НЕСТОРОСКА