„Силјан“, третиот документарец на Тамара Котевска, денеска ќе има светска премиера вон конкуренција на 82. Вeнециски филмски фестивал. Во Венеција филмот ќе има вкупно 7 проекции, три денеска и 4 на 30 август.
Истовремено, Котевска на Венецискиот филмски маркет пред финансиери и дистрибутери ќе го претстави својот нов, четврти документарец „Мамутите кои избегаа од царството на Елрих хан“ снимен во Сибир.
„Силјан“ е филм за иселувањето во источна Македонија, снимен во Овчеполието. Инспириран од народната приказна за момчето Силјан, кое по кавга со татко му се претвора во штрк и заминува од дома, филмот е приказна за односот на еден земјоделец со бел штрк.
„Мојот живот како режисерка го посветив на две теми: миграција и зачувување на природата. Животното искуство со белите штркови не само што ги отелотворува овие страсти, туку ме доведе до кинематографски пристап што ја доловува магичната традиција на мојата татковина. Белиот штрк ја плени човечката имагинација со векови и уште подолго коегзистира со земјоделците низ цела Европа. До неодамна, македонскиот пејзаж беше едно од главните места за хранење на штрковите. Но, современите економски сили ги направија семејните земјоделски бизниси неодржливи, а земјоделските заедници ги напуштија своите земјишта за да бараат работа во урбаните средини. За возврат, плодните земјоделски површини станаа депонии, а белите штркови го изгубија своето природно снабдување со храна. Исто како што луѓето се свртеа кон брза храна и моментално задоволување, штрковите паднаа во стапицата на ‘лесни’ остатоци од храна и ѓубре. Со тон на бајка од реалниот живот, приказната што ја снимивме ги прикажува белите штркови како совршено огледало на човештвото. А промените во нивното однесување нудат строго предупредување за насоката во која се движиме“, вели Котевска., вели Котевска, која има 2 номинации за Оскар за документарецот „Медена земја“.
Филмот е сниман 3 години и Котевска сама го има започнато од идеја до продукција. Таа е и режисерка и продуцентка на филмот во копродукција со американската „Конкордија“ и британската „Корнершоп“, останати продуценти се Жан Дакар кој е и кинематографер на филмот, како и Јорданчо Петковски и Ана Хашми, а монтажер е Мартин Иванов. Во филмот нема учество од македонската Агенција за филм. „Силјан“ ќе има северноамериканска премиера на фестивалот во Торонто на 6 септември во документарната селекција за награди.
Четвртиот долгометражен документарен филм на Котевска, „Мамутите кои избегаа од царството на Елрих хан“, е меѓу 54-те проекти избрани од 330 пријавени за учество на Венецискиот продукциски маркет, што почнува денеска и ќе трае до 31 август. Филмот е за сибирското шаманско племе Долгани во кое постои конфликт меѓу одгледувачите на ирваси и ископувачите на мамутски заби, на последната точка на северот на планетава на која сè уште има цивилизација.
Котевска и кинематограферот Жан Дакар лани снимија дел од материјалот со племето Долгани во Сибир, а во ноември ќе продолжат со снимањето. (Фото: Приватна архива)
По три години обиди, Котевска и кинематограферот Жан Дакар преку човек оженет за жена од племето Долгани успеале да стапат во контакт со нив, но поради инвазијата на Русија врз Украина не можеле да заминат таму. Конечно, во 2024 обајцата живееја еден месец во Сибир заедно со Долганите во шатори направени од еленска кожа, јаделе и ловеле заедно со нив и снимија дел од материјалот. Сега, Котевска и Дакар се спремаат за арктичка обука во Норвешка, за да можат во ноември да тргнат на патување кое трае четири дена за да се стигне до најсеверната точка на сибирската тундра и да продолжат со снимање на температури од -60 степени Целзиусови.
Котевска и за овој проект е режисерка и продуцентка, а досега е поддржан исклучиво од приватни финансии на авторите и копродуцентите од Португалија, Данска, Велика Британија. На Венецискиот продукциски маркет, пред меѓународни финансиери проектот ќе го претстават Котевска и Алекрим Вагабундо.
На почетокот на август во Македонија Котевска го заврши снимањето на нејзиниот прв игран филм „Човек против јато“.
Во селекциите на годинешната 82. венециска Мостра светска премиера имаат два македонски филма. Покрај „Силјан“, тука е и играниот „Мајка“ на Теона Стругар Митевска кој на 27 август ја отвори програмата Хоризонти.
Првпат два македонски филма имаа премиера во Венеција во 2023, кога „Домаќинство за почетници“ на Горан Столевски играше во Хоризонти, а документарецот „21 ден до крајот на светот“ на Митевска во програмата Денови на авторите (или Венециски денови).
Единствен македонски автор кој го освоил престижниот Златен лав е Милчо Манчевски, во 1994 со „Пред дождот“, а во 2001 неговиот филм „Прашина“ го отвори Венецискиот фестивал.
Б. НЕСТОРОСКА
